1
آفرینش جهان
1در ابتدا، خدا آسمانها و زمین را آفرید. 2زمین خالی و بدون شكل بود. همه‌جا آب بود و تاریكی آن را پوشانده بود و روح خدا بر روی آبها حركت می‌كرد. 3خدا فرمود: «روشنایی بشود» و روشنایی شد. 4خدا از دیدن روشنایی خشنود شد و روشنایی را از تاریكی جدا كرد. 5خدا روشنایی را روز و تاریكی را شب نام گذاشت. شب گذشت و صبح فرا رسید، این بود روز اول.
6خدا فرمود: «فلکی ساخته شود تا آبها را از یكدیگر جدا كند» 7خدا فلک را ساخت و آبهای زیر فلک را از آبهای بالای فلک جدا كرد. 8خدا فلک را آسمان نامید. شب گذشت و صبح فرا رسید، این بود روز دوم.
9خدا فرمود: «آبهای زیر آسمان در یک‌‌جا جمع شوند تا خشكی ظاهر گردد» و چنان شد. 10خدا خشكی را زمین نامید و آبها را كه در یک‌‌جا جمع بودند دریا نام گذاشت. خدا از دیدن آنچه انجام شده بود، خشنود شد. 11سپس خدا فرمود: «زمین همه نوع گیاه برویاند، گیاهانی كه دانه بیاورند و گیاهانی كه میوه بیاورند» و چنین شد. 12پس زمین همه نوع گیاه رویانید و خدا از دیدن آنچه انجام شده بود، خشنود شد. 13شب گذشت و صبح فرا رسید، این بود روز سوم.
14بعد از آن خدا فرمود: «اجرام نورانی در آسمان به وجود آیند تا روز را از شب جدا كنند و روزها، سالها و فصلها را نشان دهند. 15آنها در آسمان بدرخشند تا بر زمین روشنایی دهند» و چنین شد. 16پس از آن، خدا دو جرم نورانی بزرگ ساخت، یكی خورشید برای سلطنت در روز و یكی ماه برای سلطنت در شب. همچنین ستارگان را ساخت. 17آنها را در آسمان قرار داد تا بر زمین روشنایی دهند 18و بر روز و شب سلطنت نمایند و روشنایی را از تاریكی جدا كنند. خدا، از دیدن آنچه شده بود، خشنود شد. 19شب گذشت و صبح فرا رسید، این بود روز چهارم.
20پس از آن خدا فرمود: «آبها از انواع جانوران و آسمان از انواع پرندگان پُر شوند» 21پس، خدا جانداران بزرگ دریایی و همهٔ جانورانی كه در آب زندگی می‌كنند و تمام پرندگان آسمان را آفرید. خدا از دیدن آنچه كرده بود، خشنود شد 22و همهٔ آنها را بركت داد و فرمود تا بارور شوند و دریا را پُر سازند و به پرندگان فرمود: «بارور و كثیر شوید.» 23شب گذشت و صبح فرا رسید، این بود روز پنجم.
24بعد از آن، خدا فرمود: «زمین همه نوع حیوانات به وجود آورد، اهلی و وحشی، بزرگ و كوچک» و چنین شد. 25پس خدا، همهٔ آنها را ساخت و از دیدن آنچه انجام شده بود، خشنود شد.
26پس از آن خدا فرمود: «اینک انسان را بسازیم. ایشان مثل ما و شبیه ما باشند و بر ماهیان دریا و پرندگان آسمان و همهٔ حیوانات اهلی و وحشی، بزرگ و كوچک و بر تمام زمین حكومت كنند.» 27پس خدا انسان را شبیه خود آفرید. ایشان را زن و مرد آفرید. 28آنها را بركت داد و فرمود: «بارور و كثیر شوید. نسل شما در تمام زمین زندگی كند و آن را تحت تسلّط خود درآورد. من شما را بر ماهیان و پرندگان و تمام حیوانات وحشی می‌گمارم. 29هر نوع گیاهی كه غلاّت و دانه بیاورد و هر نوع گیاهی كه میوه بیاورد برای شما آماده كرده‌ام تا بخورید. 30امّا هر نوع علف سبز را برای خوراک تمام حیوانات و پرندگان آماده كرده‌ام» و چنین شد. 31خدا از دیدن تمام كارهایی كه انجام شده بود، بسیار خشنود گشت. شب گذشت و صبح فرا رسید. این بود روز ششم.
2
1به این ترتیب تمام آسمانها و زمین تمام گردید. 2در روز هفتم خدا كار آفرینش را تمام كرد و از آن دست كشید. 3او، روز هفتم را مبارک خواند و آن را برای خود اختصاص داد، زیرا در آن روز كار آفرینش را تمام كرد و از آن دست كشید. 4این چگونگی آفرینش آسمانها و زمین است.
وقتی خداوند آسمانها و زمین را ساخت، 5هیچ گیاه یا علف سبزی در روی زمین نبود زیرا خداوند هنوز باران بر زمین نبارانیده بود و كسی نبود كه در زمین زراعت كند. 6امّا آب از زیر زمین بالا می‌آمد و زمین را سیراب می‌كرد.
آفرینش آدم
7پس از آن خداوند مقداری خاک از زمین برداشت و از آن آدم را ساخت و در بینی او روح حیات دمید و او یک موجود زنده گردید.
باغ عدن
8خداوند باغی در عدن كه در طرف مشرق است درست كرد و آدم را كه ساخته بود در آنجا گذاشت. 9خداوند همه نوع درختان زیبا و میوه‌دار در آن باغ رویانید و درخت حیات و همچنین درخت شناخت خوب و بد را در وسط باغ قرار داد.
10رودخانه‌ای از عدن می‌گذشت و باغ را سیراب می‌كرد و از آنجا به چهار نهر تقسیم می‌شد. 11نهر اول، فیشون است که سرزمین حویله را دور می‌زند. 12در این سرزمین طلای خالص و عطر گران‌قیمت و سنگ عقیق وجود دارد. 13نهر دوّم، جیحون است که سرزمین كوش را دور می‌زند. 14نهر سوم دجله است که از شرق آشور می‌گذرد و نهر چهارم، فرات است.
15سپس خداوند آدم را در باغ عدن گذاشت تا در آن زراعت كند و آن را نگهداری نماید. 16خداوند به آدم فرمود: «اجازه داری از میوهٔ تمام درختان باغ بخوری. 17امّا هرگز از میوهٔ درخت شناخت خوب و بد نخور زیرا اگر از آن بخوری در همان روز خواهی مرد.»
آفرینش زن
18خداوند خدا فرمود: «خوب نیست كه آدم تنها زندگی كند. بهتر است یک همدمِ مناسب برای او بسازم تا او را كمک كند.» 19پس خداوند، تمام حیوانات و پرندگان را از خاک زمین ساخت و نزد آدم آورد تا ببیند آدم چه نامی بر آنها خواهد گذاشت و هر نامی كه آدم بر آنها گذاشت، همان نام آنها شد. 20بنابراین آدم تمام پرندگان و حیوانات را نامگذاری كرد، ولی هیچ‌یک از آنها همدم مناسبی برای آدم نبود كه بتواند او را كمک كند.
21پس خداوند، آدم را به خواب عمیقی فرو برد و وقتی او در خواب بود یكی از دنده‌هایش را برداشت و جای آن را به هم پیوست. 22سپس از آن دنده زن را ساخت و او را نزد آدم آورد. 23آدم گفت:
«این مانند خود من است.
استخوانی از استخوانهایم و قسمتی از بدنم.
نام او نساء است، زیرا از انسان گرفته شد.»
24به همین دلیل مرد پدر و مادر خود را ترک می‌كند و با زن خود زندگی می‌كند و هر دو یک تن می‌شوند.
25آدم و زنش هر دو برهنه بودند و این را شرم‌آور نمی‌دانستند.
3
نافرمانی انسان
1مار كه از تمام حیواناتی كه خداوند ساخته بود حیله‌گرتر بود، از زن پرسید: «آیا واقعاً خدا به شما گفته است که از هیچ‌یک از میوه‌های درختهای باغ نخورید؟»
2زن جواب داد: «ما اجازه داریم از میوهٔ تمام درختهای باغ بخوریم 3به غیراز میوهٔ درختی كه در وسط باغ است. خدا به ما گفته است که از میوهٔ آن درخت نخورید و حتّی آن را لمس نكنید مبادا بمیرید.»
4مار جواب داد: «این درست نیست. شما نخواهید مرد. 5خدا این را گفت زیرا می‌داند وقتی از آن بخورید شما هم مثل او خواهید شد و خواهید دانست چه چیز خوب و چه چیز بد است.»
6زن نگاه كرد و دید آن درخت بسیار زیبا و میوهٔ آن برای خوردن خوب است. همچنین فكر كرد چقدر خوب است كه دانا بشود. بنابراین از میوهٔ آن درخت كند و خورد. همچنین به شوهر خود نیز داد و او هم خورد. 7همین‌كه آن را خوردند به آنها دانشی داده شد و فهمیدند كه برهنه هستند. پس برگهای درخت انجیر را به هم دوخته خود را با آن پوشاندند.
8عصر آن روز شنیدند خداوند در باغ راه می‌رود. پس خود را پشت درختان پنهان كردند. 9امّا خداوند آدم را صدا كرد و فرمود: «كجا هستی؟» 10آدم جواب داد: «چون صدای تو را در باغ شنیدم ترسیدم و پنهان شدم زیرا برهنه هستم.»
11خدا پرسید: «چه كسی به تو گفت برهنه هستی؟ آیا از میوهٔ درختی كه به تو گفتم نباید از آن بخوری خوردی؟»
12آدم گفت: «این زنی كه تو اینجا نزد من گذاشتی آن میوه را به من داد و من خوردم.»
13خداوند از زن پرسید: «چرا این‌كار را كردی؟» زن جواب داد: «مار مرا فریب داد كه از آن خوردم.»
داوری خدا
14سپس خداوند به مار فرمود: «چون این‌كار را كردی از همهٔ حیوانات ملعون‌تر هستی. بر روی شكمت راه خواهی رفت و در تمام مدّت عمرت خاک خواهی خورد. 15در بین تو و زن كینه می‌گذارم. نسل او و نسل تو همیشه دشمن هم خواهند بود. او سر تو را خواهد كوبید و تو پاشنهٔ او را خواهی گزید.»
16و به زن فرمود: «درد و زحمت تو را در ایّام حاملگی و در وقت زاییدن بسیار زیاد می‌كنم. اشتیاق تو به شوهرت خواهد بود و او بر تو تسلّط خواهد داشت.»
17و به آدم فرمود: «تو به حرف زنت گوش دادی و میوه‌ای را كه به تو گفته بودم نخوری، خوردی. به‌خاطر این‌كار، زمین لعنت شد و تو باید در تمام مدّت زندگی با سختی كار كنی تا از زمین خوراک به دست بیاوری. 18زمین خار و علفهای هرزه خواهد رویانید و تو گیاهان صحرا را خواهی خورد. 19با زحمت و عرق پیشانی از زمین خوراک به دست خواهی آورد تا روزی كه به خاک بازگردی، خاكی كه از آن به وجود آمدی. تو از خاک هستی و دوباره خاک خواهی شد.»
20آدم اسم زن خود را حوا گذاشت چون او مادر تمام انسانهاست. 21خداوند از پوست حیوانات برای آدم و زنش لباس تهیّه كرد و به آنها پوشانید.
اخراج آدم و حوا از باغ عدن
22پس خداوند فرمود: «حال آدم مثل ما شده و می‌داند چه چیز خوب و چه چیز بد است. مبادا از درخت حیات نیز بخورد و برای همیشه زنده بماند.» 23بنابراین خداوند او را از باغ عدن بیرون كرد تا در روی زمین كه از آن به وجود آمده بود به كار زراعت مشغول شود. 24خداوند، آدم را از باغ عدن بیرون كرد و فرشتگان نگهبانی*واژۀ استفاده شده در عبری «کروبیان» می‌باشد. در طرف شرق باغ عدن گذاشت و شمشیر آتشینی كه به هر طرف می‌چرخید در آنجا قرار داد تا كسی نتواند به درخت حیات نزدیک شود.
4
قائن و هابیل
1پس از آن آدم با زنش حوا همخواب شد و او آبستن شده پسری زایید. حوا گفت: «خداوند پسری به من بخشیده است.» بنابراین اسم او را قائن گذاشت. 2حوا بار دیگر آبستن شد و پسری زایید و اسم او را هابیل گذاشت. هابیل چوپان و قائن كشاورز شد. 3پس از مدّتی قائن مقداری از محصول خود را به عنوان هدیه نزد خدا آورد. 4هابیل هم اولین برهٔ گلّهٔ خود را آورد و قربانی كرد و بهترین قسمت آن را به عنوان هدیه به خدا تقدیم نمود. خداوند از هابیل و هدیهٔ او خشنود گشت، 5امّا قائن و هدیهٔ او را قبول نكرد. قائن از این بابت خشمگین شد و سر خود را به زیر انداخت. 6خداوند به قائن فرمود: «چرا خشمگین شدی و سر خود را به زیر انداختی؟ 7اگر رفتار تو خوب بود، قربانی تو قبول می‌شد. ولی اگر خوب نباشد، گناه نزدیک در، در كمین توست و می‌خواهد بر تو مسلّط گردد. امّا تو باید او را مغلوب كنی.»
8بعد، قائن به برادرش هابیل گفت: «بیا با هم به مزرعه برویم.» وقتی در مزرعه بودند، قائن به برادرش حمله كرد و او را كشت.
9خداوند از قائن پرسید: «برادرت هابیل كجاست؟» او جواب داد: «نمی‌دانم. مگر من نگهبان برادرم هستم؟»
10خداوند فرمود: «چه‌كار كرده‌ای؟ خون برادرت از زمین برای انتقام نزد من فریاد می‌كند. 11الآن در روی زمین، ملعون شده‌ای و زمین دهان خود را باز كرده تا خون برادرت را كه تو ریختی، بنوشد. 12وقتی زراعت‌كنی، زمین دیگر برای تو محصول نخواهد آورد و تو در روی زمین پریشان و آواره خواهی بود.»
13قائن به خداوند عرض كرد: «مجازات من بیشتر از آن است که بتوانم آن را تحمّل كنم. 14تو مرا از كار زمین و از حضور خود بیرون كرده‌ای. من در جهان آواره و بی‌خانمان خواهم بود و هركه مرا پیدا كند، مرا خواهد كشت.» 15خداوند فرمود: «نه، اگر كسی تو را بكشد، هفت برابر از او انتقام گرفته خواهد شد» پس خداوند نشانه‌ای بر قائن گذاشت تا هركه او را ببیند، او را نكشد. 16قائن از حضور خداوند رفت و در سرزمینی به نام سرگردان كه در شرق عدن است، ساكن شد.
فرزندان قائن
17قائن و زنش دارای پسری شدند و اسم او را خنوخ گذاشتند. قائن شهری بنا كرد و آن را به نام پسرش، خنوخ، نامگذاری كرد. 18خنوخ صاحب پسری شد و اسم او را عیراد گذاشت. عیراد، پدر محویائیل بود. محویائیل دارای پسری شد كه اسم او را متوشائیل گذاشت. متوشائیل پدر لمک بود. 19لمک دو زن داشت به نام عاده و ظلّه. 20عاده، یابال را به دنیا آورد و یابال جدّ چادرنشینان و گلّه‌داران بود. 21برادر او یوبال، جدّ نوازندگان چنگ و نی بود. 22ظلّه، توبل قائن را زایید كه سازندهٔ هر نوع اسباب برنزی و آهنی بود و خواهر توبل قائن، نعمه بود.
23لمک به زنان خود گفت:
«به حرفهای من گوش كنید.
من مرد جوانی را كه به من حمله كرده بود، كشتم.
24اگر قرار است کسیکه قائن را بكشد، هفت برابر از او انتقام گرفته شود،
پس کسیکه مرا بكشد، هفتاد و هفت مرتبه از او انتقام گرفته خواهد شد.»
شیث و انوش
25آدم و زنش صاحب پسر دیگری شدند. آدم گفت: «خدا به جای هابیل، پسری به من داده است.» پس اسم او را شیث گذاشت. 26شیث دارای پسری شد كه اسم او را انوش گذاشت. و از این موقع بود كه مردم پرستش نام خداوند را آغاز كردند.
5
فرزندان آدم
(اول تواریخ 1:1-4)
1اسامی فرزندان آدم از این قرار است. وقتی خدا، انسان را خلق كرد، ایشان را شبیه خود آفرید. 2ایشان را زن و مرد آفرید. و آنان را بركت داد و اسم آنها را انسان گذاشت. 3وقتی آدم صد و سی ساله شد صاحب پسری شد كه شكل خودش بود. اسم او را شیث گذاشت. 4بعد از آن آدم هشتصد سال دیگر زندگی كرد و دارای پسران و دختران دیگری شد. 5او در نهصد و سی سالگی مرد.
6وقتی شیث صد و پنج ساله بود، پسرش انوش به دنیا آمد. 7بعد از آن هشتصد و هفت سال دیگر زندگی كرد و دارای پسران و دختران دیگر شد. 8او در نهصد و دوازده سالگی مرد.
9وقتی انوش نود ساله شد، پسرش قینان به دنیا آمد. 10بعد از آن هشتصد و پانزده سال دیگر زندگی كرد و دارای پسران و دختران دیگر شد. 11او در نهصد و پنج سالگی مرد.
12قینان، هفتاد ساله بود كه پسرش مهللئیل به دنیا آمد. 13بعد از آن هشتصد و چهل سال دیگر زندگی كرد و دارای پسران و دختران دیگر شد. 14او در نهصد و ده سالگی مرد.
15مهللئیل، شصت و پنج ساله بود كه پسرش یارد به دنیا آمد. 16بعد از آن هشتصد و سی سال دیگر زندگی كرد و دارای پسران و دختران دیگر شد. 17او در هشتصد و نود و پنج سالگی مرد.
18یارد، صد و شصت و دو ساله بود كه پسرش خنوخ به دنیا آمد. 19بعد از آن هشتصد سال دیگر زندگی كرد و دارای پسران و دختران دیگر شد. 20او در نهصد و شصت و دو سالگی مرد.
21خنوخ، شصت و پنج ساله بود كه پسرش متوشالح به دنیا آمد. 22بعد از آن، خنوخ سیصد سال دیگر زندگی كرد و همیشه رابطهٔ نزدیكی با خدا داشت. او دارای پسران و دختران دیگر شد، 23-24و تا سیصد و شصت و پنج سالگی درحالی‌که رابطهٔ نزدیكی با خدا داشت، زندگی كرد و بعد از آن ناپدید شد، چون خدا او را برد.
25متوشالح، صد و هشتاد و هفت ساله بود كه پسرش لمک به دنیا آمد. 26بعد از آن هفتصد و هشتاد و دو سال دیگر زندگی كرد و دارای پسران و دختران دیگر شد. 27او در نهصد و شصت و نه سالگی مرد.
28لمک، صد و هشتاد و دو ساله بود كه پسری برای او به دنیا آمد. 29لمک گفت: «این پسر، ما را از سختی كار زراعت در روی زمینی كه خداوند آن را لعنت كرده، آرام خواهد ساخت.» بنابراین، اسم او را نوح گذاشت. 30لمک بعد از آن پانصد و نود و پنج سال دیگر زندگی كرد و دارای پسران و دختران دیگر شد. 31او در سن هفتصد و هفتاد و هفت سالگی مرد.
32بعد از آنکه نوح پانصد ساله شد، صاحب سه پسر گردید، به نامهای سام، حام و یافث.
6
شرارت انسان
1وقتی تعداد آدمیان در روی زمین زیاد شد و دختران متولّد شدند، 2پسران خدا، دیدند كه دختران آدمیان چقدر زیبا هستند. پس هر كدام را كه دوست داشتند، به همسری خود گرفتند. 3پس خداوند فرمود: «روح من برای همیشه در انسان فانی، باقی نخواهد ماند. از این به بعد، طول عمر او یک صد و بیست سال خواهد بود.» 4در آن روزها و بعد از آن، مردان قوی هیكلی از نسل دختران آدمیان و پسران خدا به وجود آمدند كه دلاوران بزرگ و مشهوری در زمان قدیم شدند.
5وقتی خداوند دید كه چگونه تمام مردم روی زمین، شریر شده‌اند و تمام افكار آنها فكرهای گناه‌آلود است، 6از اینكه انسان را آفریده و در روی زمین گذاشته بود، متأسف و بسیار غمگین شد. 7پس فرمود: «من این مردم و چارپایان و خزندگان و پرندگانی را كه آفریده‌ام، نابود خواهم كرد. زیرا از اینکه آنها را آفریده‌ام، متأسف هستم.» 8امّا خداوند از نوح راضی بود.
نوح
9-10داستان زندگی نوح از این قرار بود: نوح سه پسر داشت به نامهای سام، حام و یافث. او در زمان خود مردی عادل و پرهیزكار بود و همیشه با خدا ارتباط داشت. 11امّا تمام مردم در حضور خدا گناهكار بودند و ظلم و ستم همه‌جا را پُر كرده بود. 12خدا دید كه مردم زمین فاسد شده‌اند و همه راه فساد پیش گرفته‌اند.
13خدا به نوح فرمود: «تصمیم گرفته‌ام بشر را از بین ببرم. چون ظلم و فساد آنها دنیا را پُر كرده است، بنابراین من ایشان را همراه با زمین نابود خواهم كرد.
14«تو برای خودت یک كشتی از چوب درخت سرو بساز كه چندین اتاق داشته باشد. داخل و خارج آن را با قیر بپوشان. 15آن را این‌طور بساز: درازای آن صد و پنجاه متر، پهنای آن بیست و پنج متر و ارتفاع آن پانزده متر. 16پنجره‌ای هم نزدیک سقف در حدود نیم‌متر بساز و در كشتی را در كنار آن قرار بده. كشتی را طوری بساز كه دارای سه طبقه باشد.
17«من توفان و باران شدید بر زمین خواهم فرستاد تا همهٔ جانداران هلاک گردند و هرچه بر روی زمین است بمیرد. 18امّا با تو پیمان می‌بندم. تو به اتّفاق پسرانت و همسرت و عروسهایت به كشتی داخل می‌شوی. 19-20از تمام حیوانات یعنی پرندگان، چارپایان و خزندگان یک جفت نر و ماده با خودت به كشتی ببر تا آنها را زنده نگاه‌داری. 21از هر نوع غذا برای خودت و برای آنها با خود بردار.» 22نوح هرچه خدا به او دستور داده بود، انجام داد.
7
توفان
1خداوند به نوح فرمود: «تو با تمام اهل خانه‌ات به كشتی داخل شو. زیرا در این زمان فقط تو در حضور من پرهیزكار هستی. 2از تمام چارپایان پاک از هر كدام هفت نر و هفت ماده و از چارپایان ناپاک از هر كدام یک نر و یک ماده 3و از پرندگان آسمان نیز از هركدام هفت نر و هفت ماده با خودت بردار تا از هر كدام نسلی روی زمین باقی بماند. 4زیرا من هفت روز دیگر مدّت چهل شبانه‌روز باران می‌بارانم و هر جانداری را كه آفریده‌ام از روی زمین نابود می‌كنم.» 5نوح هرچه خداوند به او دستور داده بود، انجام داد.
6وقتی توفان آمد، نوح ششصد ساله بود. 7او با زنش و پسرهایش و عروس‌هایش به داخل كشتی رفتند تا از توفان رهایی یابند. 8همان‌طور كه خدا به نوح دستور داده بود، از تمام چارپایان پاک و ناپاک و پرندگان و خزندگان یک جفت نر و ماده، 9با نوح به داخل كشتی رفتند. 10پس از هفت روز، آب روی زمین را گرفت.
11در ششصدمین سال زندگی نوح در روز هفدهم از ماه دوم، تمام چشمه‌های عظیم در زیر زمین شكافته شد و همهٔ روزنه‌های آسمان باز شد 12و مدّت چهل شبانه‌روز باران می‌بارید. 13در همان‌روز، همان‌طور كه خدا دستور داده بود، نوح و پسرانش سام، حام و یافث و همسر نوح و عروس‌هایش 14و انواع حیوانات یعنی چارپایان و خزندگان و پرندگان و مرغان و همهٔ بالداران، 15-16دو به دو نر و ماده با نوح داخل كشتی شدند و خداوند در كشتی را پشت سر ایشان بست.
17مدّت چهل روز باران مانند سیل بر روی زمین می‌بارید و آب زیادتر می‌شد به طوری كه كشتی از زمین بلند شد. 18آب به قدری زیاد شد كه كشتی بر روی آب به حركت آمد. 19آب از روی زمین بالا می‌آمد و زورآورتر می‌شد تا اینكه آب تمام كوههای بلند را پوشانید. 20و به اندازهٔ هفت متر از كوهها بالاتر رفت و همه چیز را پوشانید. 21هر جنبنده‌ای كه در روی زمین حركت می‌كرد یعنی تمام پرندگان، چارپایان و خزندگان و تمام مردم، همه مردند. 22هر جانداری كه در روی زمین بود مرد. 23خدا هر موجودی را كه در روی زمین بود یعنی انسان، چارپایان و خزندگان و پرندگان آسمان، همه را نابود كرد. فقط نوح با هرچه در كشتی با او بود باقی ماند. 24آب صد و پنجاه روز روی زمین را پوشانده بود.
8
آرامش بعد از توفان
1خدا نوح و تمام حیواناتی را كه با او در كشتی بودند فراموش نكرده بود. پس بادی بر روی زمین فرستاد و آب رفته‌رفته پایین می‌رفت. 2چشمه‌های عظیم زیرزمین و روزنه‌های آسمان بسته شد و دیگر باران نبارید. 3آب مرتب از روی زمین كَم می‌شد و بعد از صد و پنجاه روز فرو نشست. 4در روز هفدهم ماه هفتم كشتی بر روی كوههای آرارات نشست. 5آب تا ماه دهم رفته‌رفته كم می‌شد تا اینكه در روز اول ماه دهم قلّه‌های كوهها ظاهر شدند.
6بعد از چهل روز نوح پنجرهٔ كشتی را باز كرد، 7و كلاغ سیاهی را بیرون فرستاد. كلاغ سیاه بیرون رفت و دیگر برنگشت او همین‌طور در پرواز بود تا وقتی كه آب فرو نشست. 8پس نوح كبوتری را بیرون فرستاد تا ببیند كه آیا آب از روی زمین فرو نشسته است یا خیر؟ 9امّا كبوتر جایی برای نشستن پیدا نكرد، چون آب همه‌جا را گرفته بود. پس به كشتی برگشت و نوح او را گرفت و در كشتی گذاشت. 10هفت روز دیگر صبر كرد و دوباره كبوتر را رها كرد. 11وقت عصر بود كه كبوتر در حالی‌كه یک برگ زیتون تازه در منقار داشت، به نزد نوح برگشت. نوح فهمید كه آب كم شده است. 12بعد از هفت روز دیگر دوباره كبوتر را بیرون فرستاد. این مرتبه كبوتر به كشتی برنگشت.
13وقتی نوح ششصد و یک ساله بود در روز اول ماه اول، آب روی زمین خشک شد. پس نوح دریچهٔ كشتی را باز كرد و دید زمین در حال خشک شدن است. 14در روز بیست و هفتم ماه دوم زمین كاملاً خشک بود.
15خدا به نوح فرمود: 16«تو و زنت و پسرهایت و عروسهایت از كشتی بیرون بیایید. 17تمام حیواناتی كه نزد تو هستند، تمام پرندگان و چارپایان و خزندگان را هم بیرون بیاور تا در روی زمین پراكنده شوند و به فراوانی بارور و كثیر گردند.» 18پس نوح و زنش و پسرهایش و عروس‌هایش از كشتی بیرون رفتند. 19تمام چارپایان، پرندگان و خزندگان هم با جفتهای خود از كشتی خارج شدند.
20نوح، قربانگاهی برای خداوند بنا كرد و از هر پرنده و هر حیوان پاک یكی را به عنوان قربانی سوختنی بر قربانگاه گذرانید. 21وقتی بوی خوش قربانی به پیشگاه خداوند رسید، خداوند با خود گفت: «بعد از این، دیگر زمین را به‌خاطر انسان لعنت نخواهم كرد. زیرا خیال دل انسان حتّی از زمان كودكی بد است. دیگر همهٔ حیوانات را هلاک نمی‌كنم، چنانكه كردم. 22تا زمانی‌که دنیا هست، كشت و زرع، سرما و گرما، زمستان و تابستان و روز و شب هم خواهد بود.»
9
پیمان خدا با نوح
1خدا نوح و پسرانش را بركت داد و فرمود: «بارور و كثیر شوید و دوباره همه جای زمین را پُر كنید. 2همهٔ حیوانات زمین و پرندگان آسمان و خزندگان و ماهیان از شما خواهند ترسید. همهٔ آنها در اختیار شماست. 3شما می‌توانید آنها را مثل علف سبز بخورید. 4امّا گوشت را با جان یعنی با خون آن نخورید. 5اگر كسی جان انسانی را بگیرد، مجازات خواهد شد و هر حیوانی كه جان انسانی را بگیرد، او را به مرگ محكوم خواهم كرد. 6انسان به صورت خدا آفریده شد. پس هرکه انسانی را بكشد به دست انسان كشته خواهد شد.
7«شما بارور و كثیر شوید و در روی زمین زیاد شوید.»
8خدا به نوح و پسرانش فرمود: 9«من با شما و بعد از شما با فرزندان شما پیمان می‌بندم. 10همچنین پیمان خود را با همهٔ جانورانی كه با تو هستند، یعنی پرندگان، چارپایان و هر حیوان وحشی و هرچه با شما از كشتی بیرون آمدند و همچنین تمام جانداران روی زمین حفظ خواهم كرد. 11من با شما پیمان می‌بندم که دیگر همهٔ جانداران با هم از توفان هلاک نخواهند شد و بعد از این، دیگر توفانی كه زمین را خراب كند نخواهد بود. 12نشانهٔ پیمانی كه نسل بعد از نسل با شما و همهٔ جانورانی كه با شما باشند می‌بندم این است: 13رنگین‌كمان را تا به ابد در ابرها قرار می‌دهم تا نشانهٔ آن پیمانی باشد كه بین من و جهان بسته شده است. 14هر وقت ابر را بالای زمین پهن می‌كنم و رنگین‌كمان ظاهر می‌شود، 15پیمان خود را كه بین من و شما و تمامی جانوران می‌باشد به‌یاد خواهم آورد تا توفان دیگر همهٔ جانداران را با هم هلاک نكند. 16رنگین‌كمان در ابر خواهد بود و من آن را خواهم دید و آن پیمانی را كه بین من و همهٔ جانداران روی زمین بسته شده، به یاد می‌آورم.» 17خدا به نوح فرمود: «این نشان آن پیمانی است كه با همهٔ جانداران زمین بسته‌ام.»
نوح و پسرانش
18سام و حام و یافث پسران نوح بودند كه از كشتی بیرون آمدند. حام پدر كنعانیان است. 19ایشان سه پسر نوح بودند كه تمام ملل جهان از آنها به وجود آمدند.
20نوح مشغول زراعت شد و اولین كسی بود كه باغ انگور درست كرد. 21او از شراب آن نوشید و مست شد. درحالی‌که مست بود در چادر خود لخت شد. 22در این موقع، حام دید كه پدرش برهنه است. او رفت و دو برادر دیگر خود را كه بیرون بودند، خبر كرد. 23سام و یافث ردایی را بر دوشهای خود انداختند و عقب‌عقب رفته پدر خود را با آن پوشاندند. صورت آنها به طرف دیگر بود و بدن برهنهٔ پدر خود را ندیدند. 24وقتی نوح به هوش آمد، فهمید كه پسر كوچكش چه كرده است. 25پس گفت:
«کنعان ملعون باد.
او همیشه بندهٔ برادران خود باشد.»
26همچنین گفت: «خداوندِ سام، متبارک باد
و كنعان بندهٔ او باشد.
27خدا یافث را فراوانی دهد
و همیشه در چادرهای سام حضور داشته باشد
و كنعان بندهٔ او باشد.»
28نوح بعد از توفان سیصد و پنجاه سال زندگی كرد 29و در سن نهصد و پنجاه سالگی وفات یافت.
10
فرزندان پسران نوح
(اول تواریخ 1:5-23)
1اینها فرزندان پسران نوح یعنی فرزندان سام، حام و یافث هستند كه بعد از توفان متولّد شدند:
2پسران یافث: جومر، ماجوج، مادای، یاوان، توبال، ماشک و تیراس بودند. 3پسران جومر: اشكناز، ریفات و توجرمه بودند. 4پسران یاوان: الیشه، ترشیش، كتیم و رودانیم بودند. 5از اینها مردمی كه در اطراف دریا در جزیره‌ها زندگی می‌كردند، به وجود آمدند. اینها فرزندان یافث هستند كه هر كدام در قبیله و در سرزمین خودشان زندگی می‌كردند و هر قبیله به زبان مخصوص خودشان صحبت می‌كردند.
6پسران حام: كوش، مصر، لیبی و كنعان بودند. 7پسران كوش: سبا، حویله، سبته، رعمه و سبتكا بودند. و پسران رعمه: شبا و ددان بودند. 8كوش پسری داشت به نام نمرود. او اولین مرد قدرتمند در روی زمین بود. 9او با كمک خداوند تیرانداز ماهری شده بود و به همین جهت است كه مردم می‌گویند: «خدا تو را در تیراندازی مانند نمرود گرداند.» 10در ابتدا منطقهٔ فرمانروایی او شامل: بابل، ارک، آكاد و تمام اینها در سرزمین شنعار بود. 11بعد از آن به سرزمین آشور رفت و شهرهای نینوا، و رحوبوت عیر، كالح 12و ریسن را كه بین نینوا و كالح كه شهر بزرگی است، بنا كرد.
13مصر جدّ لود، عنامیم، لهابیم، نفتوحیم، 14فتروسیم، كسلوحیم و كفتوریم كه جدّ فلسطینی‌هاست، بود.
15صیدون، نخستزادهٔ كنعان بود و پس از او حت به دنیا آمد. 16كنعان هم جدّ اقوام زیر بود:
یبوسیان، اموریان، جرجاشیان، 17حویان، عرقیان، سینیان، 18-19اروادیان، صماریان و حماتیان.
قبایل مختلف كنعان، از صیدون تا جرار كه نزدیک غزه است و تا سدوم و غموره و ادمه و صبوئیم كه نزدیک لاشع است، پراكنده شدند. 20اینها، نسلهای حام بودند كه به صورت قبایل مختلف زندگی می‌كردند و هر قبیله برای خود زبان مخصوصی داشت.
21سام -برادر بزرگ یافث- جدّ تمام فرزندان عابر بود. 22پسران سام عبارت بودند از: عیلام، آشور، ارفكشاد، لود و اَرام. 23پسران اَرام، عبارت بودند از: عوص، حول، جاتر و ماشک. 24ارفكشاد، پدر شالح و شالح پدر عابر بود. 25عابر دو پسر داشت. اسم یكی فالج بود -زیرا در زمان او بود كه مردم دنیا پراكنده شدند- و اسم دیگری یقطان بود. 26پسران یقطان عبارت بودند از: الموداد، شالف، حضرموت، یارح، 27هدورام، اوزال، دِقلَه، 28عوبال، ابیمائیل، شِبا، 29اوفیر، حویله و یوباب. 30همهٔ اینها از ناحیهٔ میشا تا سفاره كه یكی از كوههای شرقی است، زندگی می‌كردند. 31اینها نسلهای سام بودند كه در قبیله و سرزمینهای مختلف زندگی می‌كردند و هر قبیله با زبان مخصوص خودشان گفت‌وگو می‌كردند.
32همهٔ این افراد بر طبق نسب‌نامه‌هایشان، پسران نوح بودند كه بعد از توفان تمام ملّتهای روی زمین به وسیلهٔ آنها به وجود آمد.
11
بُرج بابل
1در آن زمان مردم سراسر جهان فقط یک زبان داشتند و كلمات آنها یكی بود. 2وقتی‌که از مشرق كوچ می‌كردند، به دشت همواری در سرزمین شنعار رسیدند و در آنجا ساكن شدند. 3آنها به یكدیگر گفتند: «بیایید خشت بزنیم و آنها را خوب بپزیم.» آنها به جای سنگ، آجر، و به جای گچ، قیر داشتند. 4پس به یكدیگر گفتند: «بیایید شهری برای خود بسازیم و بُرجی بنا كنیم كه سرش به آسمان برسد و به این وسیله نام خود را مشهور بسازیم. مبادا در روی زمین پراكنده شویم.»
5بعد از آن، خداوند پایین آمد تا شهر و بُرجی را كه آن مردم ساخته بودند، ببیند. 6آنگاه فرمود: «حال دیگر تمام این مردم، یكی هستند و زبانشان هم یكی است. این تازه اول كار آنهاست و هیچ كاری نیست كه انجام آن برای آنها غیر ممكن باشد. 7پس پایین برویم و وحدت زبان آنها را از بین ببریم تا زبان یكدیگر را نفهمند.» 8پس خداوند آنها را در سراسر روی زمین پراكنده كرد و آنها نتوانستند آن شهر را بسازند. 9اسم آن شهر را بابل گذاشتند، چونكه خداوند در آنجا وحدت زبان تمام مردم را از بین برد و آنها را در سراسر روی زمین پراكنده كرد.
فرزندان سام
(اول تواریخ 1:24-27)
10اینها فرزندان سام بودند: دو سال بعد از توفان، وقتی كه سام صد ساله بود، پسرش ارفكشاد به دنیا آمد. 11بعد از آن پانصد سال دیگر زندگی كرد و دارای پسران و دختران دیگر شد.
12وقتی ارفكشاد سی و پنج ساله بود، پسرش شالح به دنیا آمد. 13بعد از آن چهارصد و سه سال دیگر زندگی كرد و دارای پسران و دختران دیگر شد.
14وقتی شالح سی ساله بود، پسرش عابر به دنیا آمد. 15بعد از آن چهارصد و سه سال دیگر زندگی كرد و دارای پسران و دختران دیگر شد.
16وقتی عابر سی و چهار ساله بود، پسرش فالج به دنیا آمد. 17بعد از آن چهارصد و سی سال دیگر زندگی كرد و دارای پسران و دختران دیگر شد.
18وقتی فالج سی ساله بود، پسرش رعو به دنیا آمد. 19بعد از آن دویست و نه سال دیگر زندگی كرد و دارای پسران و دختران دیگر شد.
20وقتی رعو سی و دو ساله بود، پسرش سروج به دنیا آمد. 21بعد از آن دویست و هفت سال دیگر زندگی كرد و دارای پسران و دختران دیگر شد.
22وقتی سروج سی ساله بود، پسرش ناحور به دنیا آمد. 23بعد از آن دویست سال دیگر زندگی كرد و دارای پسران و دختران دیگر شد.
24وقتی ناحور بیست و نه ساله بود، پسرش تارح به دنیا آمد. 25بعد از آن صد و نوزده سال دیگر زندگی كرد و دارای پسران و دختران دیگر شد.
26بعد از اینکه تارح هفتاد ساله شد، پسران او اَبرام، ناحور و هاران به دنیا آمدند.
فرزندان تارح
27اینها فرزندان تارح هستند: تارح پدر اَبرام، ناحور و هاران بود و هاران پدر لوط بود. 28هاران در زادگاه خود در اوركلدانیان -هنگامی كه هنوز پدرش زنده بود- مرد. 29اَبرام با سارای ازدواج كرد و ناحور با مِلكَه دختر هاران ازدواج نمود. هاران پدر یسكه هم بود. 30امّا سارای نازا بود و فرزندی به دنیا نیاورد.
31تارح، پسرش اَبرام و نوه‌اش لوط پسر هاران و عروسش سارای زن اَبرام را برداشت و با آنها از اور كلدانیان به طرف سرزمین كنعان بیرون رفت. آنها رفتند تا به حرّان رسیدند و در آنجا اقامت كردند. 32تارح در آنجا در سن دویست و پنج سالگی مرد.
12
دعوت خدا از ابراهیم
1خداوند به اَبرام فرمود: «وطن خود، بستگانت و خانهٔ پدری خود را ترک كن و به طرف سرزمینی كه به تو نشان می‌دهم برو. 2من به تو قومی كثیر خواهم داد و آنان ملّتی بزرگ خواهند شد. من تو را بركت خواهم داد و نام تو مشهور و معروف خواهد شد، لذا تو خودت مایهٔ بركت خواهی بود.
3«به کسانیکه تو را بركت دهند، بركت خواهم داد.
امّا به کسانیکه تو را لعنت كنند، لعنت خواهم كرد،
و به وسیلهٔ تو همهٔ ملّتها را بركت خواهم داد.»
4همان‌طور كه خداوند فرموده بود، هنگامی كه اَبرام هفتاد و پنج سال داشت از حرّان خارج شد. لوط هم همراه او بود. 5اَبرام زن خود سارای و لوط-پسر برادرش- و تمام دارایی و غلامانی را كه در حرّان به دست آورده بود، با خود برد و آنها به طرف سرزمین كنعان حركت كردند.
وقتی آنها به سرزمین كنعان رسیدند، 6اَبرام در آنجا گشت تا به درخت مقدّس موره در زمین شكیم رسید. (در آن موقع كنعانیان هنوز در آن سرزمین زندگی می‌كردند.) 7خداوند به اَبرام ظاهر شد و به او فرمود: «این سرزمینی است كه من به نسل تو می‌دهم.» پس اَبرام در آنجا كه خداوند خود را بر او ظاهر كرده بود، قربانگاهی بنا كرد. 8بعد از آن او حركت کرده به طرف تپّه‌های شرقی شهر بیت‌ئیل رفت و اردوی خود را بین بیت‌ئیل در مغرب و عای در مشرق بنا كرد. در آنجا نیز قربانگاهی برای خداوند بنا كرد و خداوند را پرستش نمود. 9او دوباره از آنجا به جای دیگر كوچ كرد و به جنوب كنعان رفت.
اَبرام در مصر
10امّا در كنعان قحطی بسیار شدیدی شده بود. به همین علّت، اَبرام باز هم به طرف جنوب رفت تا به مصر رسید تا برای مدّتی در آنجا زندگی كند. 11وقتی به مرز مصر رسیدند، اَبرام به زن خود سارای گفت: «می‌دانم كه تو زن زیبایی هستی، 12پس، وقتی مصریان تو را با من ببینند و بفهمند كه تو همسر من هستی، به همین دلیل مرا می‌كشند و تو را زنده نگاه می‌دارند. 13پس به آنها بگو كه تو خواهر من هستی تا به‌خاطر تو مرا نكشند و با من به خوبی رفتار كنند.» 14وقتی اَبرام از مرز گذشته به مصر داخل شد، مصریان دیدند كه همسر او زیباست. 15بعضی از درباریان سارای را دیده و از زیبایی او به فرعون خبر دادند، پس او را به کاخ فرعون بردند. 16پادشاه به خاطر سارای، با اَبرام بسیار خوب رفتار كرد و به او گلّه‌های گوسفند و بُز و گاو و الاغ و شتر و غلامان زیادی بخشید.
17امّا به خاطر اینكه فرعون، سارای -زن اَبرام- را گرفته بود، خداوند بلاهایی سخت بر او و بر كسانی‌كه در دربار او بودند، فرستاد. 18پس فرعون به دنبال اَبرام فرستاد و از او پرسید: «این چه كاری بود كه كردی؟ چرا به من نگفتی كه این زن همسر توست؟ 19چرا گفتی كه او خواهر توست و گذاشتی من او را به همسری خود بگیرم؟ این زن توست، او را بردار و از اینجا برو.» 20فرعون به نوكران خود دستور داد و آنها اَبرام را با زنش و هرچه داشت برده از مصر بیرون كردند.
13
جدایی اَبرام و لوط
1اَبرام با زنش و هرچه داشت به طرف شمال مصر به قسمت جنوبی كنعان رفت و لوط هم همراه او بود. 2اَبرام مرد بسیار ثروتمندی بود. او گوسفندان، بُزها، گاوها و طلا و نقرهٔ فراوانی داشت. 3او آنجا را ترک كرد و از جایی به جایی دیگر می‌رفت تا به بیت‌ئیل رسید. او به محلی بین بیت‌ئیل و عای رسید، یعنی همان جایی كه قبلاً خیمه زده 4و قربانگاهی بنا كرده بود. پس در آنجا خداوند را پرستش نمود.
5لوط نیز گوسفندان و بُزها و گاوها و فامیل و غلامان بسیاری داشت. 6لوط و اَبرام هر دو چارپایان بسیاری داشتند و چراگاه به اندازهٔ كافی نبود تا هردوی آنها در آنجا زندگی كنند. 7سرانجام بین چوپانان اَبرام و چوپانان لوط اختلافاتی پیدا شد. (در آن موقع كنعانیان و فرزیان هنوز در آنجا زندگی می‌كردند.)
8پس اَبرام به لوط گفت: «ما با هم فامیل هستیم و چوپانان تو نباید با چوپانان من اختلاف داشته باشند. 9پس بیا از هم جدا شویم. تو هر قسمت از زمین را كه می‌خواهی انتخاب كن. تو به یک طرف برو و من به طرف دیگر.»
10لوط خوب به اطراف نگاه كرد و دید كه تمام دشت اردن و تمام راه صوغر مانند باغ خداوند و یا مانند زمین مصر، آب فراوان دارد. (این قبل از آن بود كه خداوند شهرهای سدوم و غموره را خراب كند.) 11بنابراین لوط تمام دشت اردن را برای خود انتخاب كرد و به طرف شرق حركت كرد و به این ترتیب این دو نفر از هم جدا شدند. 12اَبرام در سرزمین كنعان ماند و لوط در بین شهرهای دشت اردن تا نزدیک سدوم ساكن شد. 13مردم این شهر بسیار شریر بودند و به ضد خداوند گناه می‌كردند.
اَبرام به حبرون می‌رود
14بعد از اینکه لوط آنجا را ترک كرد، خداوند به اَبرام فرمود: «از همان جایی كه هستی خوب به همهٔ اطراف نگاه كن. 15من تمام سرزمینی را كه می‌بینی برای همیشه به تو و به نسل تو خواهم داد. 16من نسلهای بسیاری به تو خواهم بخشید به طوری كه كسی نتواند همهٔ آنها را بشمارد. شمارش آنها مثل شمارش غبار زمین خواهد بود. 17حال برو و تمام سرزمین را ببین زیرا من همهٔ آن را به تو خواهم داد.» 18پس اَبرام كوچ كرد و اردوی خود را نزدیک بلوطستان ممری كه در حبرون است، بنا كرد و در آنجا قربانگاهی برای خداوند ساخت.
14
رهایی لوط توسط ابراهیم
1چهار پادشاه یعنی امرافل پادشاه بابل (شینار)، اریوک پادشاه الاسار، كدرلاعمر پادشاه عیلام و تیدال پادشاه گوعیم، 2رفتند تا با پنج پادشاه دیگر یعنی بابرا پادشاه سدوم، بیرشا پادشاه غموره، شیناب پادشاه ادما، شمبر پادشاه زبوئیم و پادشاه بلا یعنی صوغر جنگ كنند. 3این پنج پادشاه با هم متّحد شدند و در دشت سدیم كه اکنون دریای مرده نامیده می‌شود به هم پیوستند. 4اینها دوازده سال زیر نظر كدرلاعمر بودند، امّا در سال سیزدهم برضد او قیام كردند. 5در سال چهاردهم كدرلاعمر و متّحدان او با لشكریانشان آمدند و رفائیم را در اشتاروت‌كرنین و زیزین را در هام، ایمیم را در دشت قیریتایم 6و حوریان را در كوههای اَدوم تا الپاران كه نزدیک صحراست تعقیب نموده، شكست دادند. 7سپس برگشتند و به قادش كه عین‌مشباط می‌باشد آمدند و تمامی عمالیقیان و اموریان را كه در درّهٔ زازون تامار زندگی می‌كردند، مغلوب نمودند.
8سپس پادشاهان سدوم، غموره، ادما، زبولیم و بلا، لشكریان خود را برای حمله بیرون آورده و در دشت میدیم آمادهٔ جنگ شدند 9تا با پادشاهان عیلام، گوعیم، بابل و الاسار جنگ كنند. چهار پادشاه به ضد پنج پادشاه. 10آن دشت پُر از چاههای قیر بود و وقتی كه پادشاهان سدوم و غموره كوشش می‌كردند تا از حملهٔ دشمن فرار كنند در چاهها افتادند، ولی سه پادشاه دیگر به كوهها فرار كردند. 11آن چهار پادشاه همه چیز را در سدوم و غموره با تمام خوراكی‌ها برداشتند و رفتند. 12لوط، برادرزادهٔ اَبرام در سدوم زندگی می‌كرد. بنابراین آنها او را با تمام دارایی‌اش برداشتند و بردند.
13ولی یک نفر كه جان سالم بدر برده بود، آمد و تمام این وقایع را به اَبرام عبرانی اطّلاع داد. او در نزدیكی بلوطستان كه متعلّق به ممری اموریان است، زندگی می‌كرد. ممری و برادرانش اشكول و عانر هم پیمانهای اَبرام بودند. 14وقتی اَبرام شنید كه برادرزاده‌اش دستگیر شده است، تمام مردان جنگی خود را كه سیصد و هجده نفر بودند احضار كرد و چهار پادشاه را تا دان تعقیب نمود. 15سپس افراد خود را گروه‌گروه تقسیم كرد و هنگام شب به دشمن حمله كرده آنها را شكست داد و آنها را تا هوباه كه در شمال دمشق است، فراری داد. 16پس هرچه كه آنها غارت كرده و با خود برده بودند، پس گرفت. او همچنین لوط برادرزادهٔ خود و تمام دارایی‌اش و تمام زنان و اسيران دیگر را بازگردانید.
ملكی‌صدق برای اَبرام دعا می‌كند
17وقتی اَبرام پس از پیروزی بر كدرلاعمر و پادشاهان دیگر باز می‌گشت، پادشاه سدوم برای استقبال او به دشت شاوه كه دشت پادشاه نیز گفته می‌شود، رفت. 18ملكی‌صدق كه پادشاه سالیم و كاهن خدای متعال بود، برای اَبرام نان و شراب آورد و 19برای او دعای خیر كرد و گفت: «خدای متعال كه آسمان و زمین را آفرید اَبرام را بركت دهد. 20سپاس بر خدای متعال كه تو را بر دشمنانت پیروز گردانید.» اَبرام ده یک آنچه از غنیمت باز آورده بود به ملكی‌صدق داد.
21پادشاه سدوم به اَبرام گفت: «اموال غنیمتی مال خودت: ولی افرادم را به من برگردان.»
22اَبرام جواب داد: «من چشم به درگاه خداوند خدای متعال دوخته‌ام كه آسمان و زمین را آفرید 23که چیزی از اموال تو حتّی یک نخ یا یک بند كفش هم نگاه نخواهم داشت تا نگویی كه من اَبرام را ثروتمند كردم. 24من چیزی برای خودم نمی‌گیرم مگر آنچه را كه افراد من تصرّف كردند. ولی بگذار همراهان من آنیر و اشكول و ممری سهم خود را بردارند.»
15
پیمان خدا با اَبرام
1بعد از این اَبرام رؤیایی دید و صدای خداوند را شنید كه به او می‌گوید: «اَبرام، نترس، من تو را از خطر حفظ خواهم كرد و به تو پاداش بزرگی خواهم داد.»
2اَبرام جواب داد: «ای خداوند، خدای من، چه پاداشی به من خواهی داد، در حالی كه من فرزندی ندارم؟ تنها وارث من این الیعزر دمشقی است. 3تو به من فرزندی ندادی و یكی از غلامان من وارث من خواهد شد.»
4پس او شنید كه خداوند دوباره به او می‌گوید: «این غلام تو الیعزر وارث تو نخواهد بود. پسر تو وارث تو خواهد بود.» 5خداوند او را بیرون برد و فرمود: «به آسمان نگاه كن و بكوش ستاره‌ها را بشماری. فرزندان تو به همین اندازه زیاد خواهند شد.»
6اَبرام به خداوند ايمان آورد و به‌خاطر این، خداوند او را کاملاً نيک شمرد و او را قبول كرد.
7سپس خداوند به او فرمود: «من خداوندی هستم كه تو را از اور كلدانیان بیرون آوردم تا این سرزمین را به تو بدهم كه مال خودت باشد.»
8امّا اَبرام از خداوند پرسید: «ای خداوند متعال، چگونه بدانم كه این زمین مال خود من خواهد بود؟»
9خداوند در جواب فرمود: «یک گوساله و یک بُز و یک قوچ كه هرکدام سه ساله باشد و یک قمری و یک كبوتر برای من بیاور.» 10اَبرام این حیوانات را برای خدا آورد، آنها را از وسط دو تکه كرد و هر تکه را نزد تكهٔ دیگر گذاشت. امّا پرندگان را پاره نكرد. 11لاشخورها آمدند تا آنها را بخورند ولی اَبرام آنها را دور كرد.
12وقتی خورشید غروب می‌كرد، اَبرام به خواب سنگینی رفت. ترس و وحشت اَبرام را فراگرفت. 13خداوند به او فرمود: «نسل تو در سرزمین بیگانه، غریب خواهند بود. آنها به غلامی دیگران درمی‌آیند و مدّت چهارصد سال بر ایشان ظلم خواهد شد. 14امّا من ملّتی كه آنها را به غلامی خواهد گرفت، مجازات خواهم كرد. وقتی كه آنها سرزمین بیگانه را ترک كنند، ثروت فراوانی با خود خواهند برد. 15تو خودت كاملاً پیر می‌شوی و با آرامی به نزد اجداد خود خواهی رفت و دفن خواهی شد. 16چهار نسل طول خواهد كشید تا فرزندان تو به اینجا بازگردند. زیرا من اموریان را بیرون نخواهم كرد تا در شرارت خود به اندازه‌ای برسند كه مجازات خود را ببینند.»
17وقتی خورشید غروب كرد و هوا تاریک شد، ناگهان یک ظرف آتش و یک مشعل آتش ظاهر شد و از میان تکه‌های حیوانات عبور كرد. 18سپس خداوند در آنجا با اَبرام پیمانی بست. او فرمود: «من قول می‌دهم كه تمام این سرزمین، از مصر تا رودخانهٔ فرات را، 19كه شامل قینیان، قنزیان، قدمونیان، 20حِتّیان، فرزیان، رفائیان، 21اموریان، كنعانیان، جرجاشیان و یبوسیان است، به نسل تو بدهم.»
16
هاجر و اسماعیل
1سارای زن اَبرام فرزندی نزاییده بود. او یک كنیز مصری به نام هاجر داشت. 2سارای به اَبرام گفت: «خداوند مرا از بچّه‌دار شدن محروم كرده است. چرا تو با كنیز من هاجر همخواب نمی‌شوی؟ شاید او فرزندی برای من به دنیا بیاورد.» اَبرام با آنچه سارای گفت موافقت كرد. 3بنابراین سارای هاجر را به عنوان زن صیغه به اَبرام داد. (این واقعه پس از اینكه اَبرام ده سال در كنعان زندگی كرده بود، اتّفاق افتاد.) 4اَبرام با هاجر همخواب شد و او حامله گردید. هاجر وقتی فهمید كه حامله است، مغرور شد و سارای را كوچک شمرد.
5پس سارای به اَبرام گفت: «این تقصیر توست كه هاجر به من بی‌اعتنایی می‌كند. من خودم او را به تو دادم، ولی او از وقتی كه فهمید حامله شده است، به من بی‌اعتنایی می‌كند. خداوند قضاوت كند كه تقصیر با كدام‌یک از ماست. تقصیر من یا تو؟»
6اَبرام در جواب گفت: «بسیار خوب او كنیز توست و زیر نظر تو می‌باشد. هر كاری كه می‌خواهی با او بكن.» پس سارای، آن‌قدر هاجر را اذیّت نمود تا او از آنجا فرار كرد.
7فرشتهٔ خداوند هاجر را در بیابان، نزدیک چشمهای كه در راه شور است، ملاقات كرد. 8فرشته گفت: «هاجر، كنیز سارای، از كجا می‌آیی و به كجا می‌روی؟» هاجر گفت: «من از دست بانویم فرار كرده‌ام.»
9فرشته گفت: «برگرد و نزد بانوی خود برو و از او اطاعت كن.» 10سپس فرشته گفت: «من نسل تو را آن‌قدر زیاد می‌كنم كه هیچ‌كس نتواند آن را بشمارد. 11تو پسری به دنیا می‌آوری و اسم او را اسماعیل می‌گذاری زیرا خداوند گریهٔ تو را شنیده است كه به تو ظلم شده است. 12امّا پسر تو مثل گورخر زندگی خواهد كرد. او مخالف همه خواهد بود و همه مخالف او خواهند بود. او جدا از همهٔ برادرانش زندگی خواهد كرد.»
13هاجر از خودش پرسید: «آیا من حقیقتاً خدا را دیده‌ام و هنوز زنده مانده‌ام؟» بنابراین او نام خداوند را كه با او صحبت كرده بود «خدای بینا» گذاشت. 14به این سبب است که مردم چاهی را كه در بین قادش و یارد واقع است «چاه خدای زنده و بینا» نامیده‌اند.
15هاجر برای اَبرام پسری زایید و اسم او را اسماعیل گذاشت. 16اَبرام در این زمان هشتاد و شش سال داشت.
17
ختنه، نشانهٔ پیمان
1وقتی اَبرام نود و نه ساله بود، خداوند بر او ظاهر شد و فرمود: «من خدای قادر مطلق هستم. از من اطاعت كن و همیشه آنچه را كه درست است انجام بده. 2من با تو پیمان می‌بندم و نسلهای بسیاری به تو می‌دهم.» 3اَبرام روی زمین افتاد و صورت خود را به زمین گذاشت. خدا فرمود: 4«من این پیمان را با تو می‌بندم: من به تو قول می‌دهم كه تو پدر قومهای زیادی خواهی شد. 5اسم تو بعد از این 'اَبرام' نخواهد بود بلكه 'ابراهیم'، زیرا من تو را پدر قومهایی بسیار خواهم نمود. 6من به تو فرزندان بسیار می‌دهم و بعضی از آنها پادشاه خواهند شد. نسل تو زیاد خواهد شد و هریک از آنها برای خود قومی خواهند گردید.
7«من پیمان خود را با تو و فرزندان تو در نسلهای آینده به صورت یک پیمان ابدی حفظ خواهم كرد. من خدای تو و خدای فرزندان تو خواهم بود. 8من این زمین را كه اكنون در آن بیگانه هستی به تو و به فرزندان تو خواهم داد. تمام سرزمین کنعان برای همیشه متعلّق به نسل تو خواهد شد و من خدای ایشان خواهم بود.»
9خداوند به ابراهیم فرمود: «تو هم باید قول بدهی كه هم تو، و هم فرزندان تو در نسلهای آینده، این پیمان را حفظ كنید. 10تو و فرزندان تو، همه باید موافقت كنید كه هر مردی در میان شما ختنه شود. 11از حالا تو باید هر پسری را در روز هشتم تولّدش ختنه كنی. 12این امر شامل غلامانی كه در خانهٔ تو متولّد می‌شوند و یا غلامانی كه از بیگانگان می‌خری نیز هست. این علامت نشان خواهد داد كه بین من و تو پیمانی وجود دارد. 13همه باید ختنه شوند و این یک نشانهٔ جسمانی است كه نشان می‌دهد پیمان من با شما پیمان جاودانی است. 14هر فرزند ذكوری كه ختنه نشود دیگر عضو قوم من نخواهد بود، زیرا او پیمان مرا نگاه نداشته است.»
15خدا به ابراهیم فرمود: «بعد از این نباید زن خود را 'سارای' صدا كنی از این به بعد اسم او 'سارا' خواهد بود. 16من او را بركت می‌دهم و به وسیلهٔ او پسری به تو خواهم داد. من او را بركت خواهم داد و او مادر قومهای بسیار خواهد شد و در میان فرزندان او بعضی به پادشاهی خواهند رسید.»
17ابراهیم به روی زمین افتاد و صورت خود را بر زمین گذاشت. ولی شروع كرد به خندیدن و با خود فكر كرد كه آیا مردی كه صد سال عمر دارد، می‌تواند بچّه‌دار شود؟ آیا سارا می‌تواند در نود سالگی بچّه‌دار شود؟ 18پس از خدا پرسید: «چرا نمی‌گذاری اسماعیل وارث من شود؟»
19خدا فرمود: «نه، زن تو سارا پسری برای تو خواهد زایید. اسم او را اسحاق خواهی گذاشت. من پیمان خود را با او برای همیشه حفظ خواهم كرد. این یک پیمان جاودانی است. 20من شنیدم كه تو دربارهٔ اسماعیل درخواست نمودی، بنابراین من او را بركت می‌دهم و به او فرزندان بسیار و نسلهای زیاد خواهم داد. او پدر دوازده امیر خواهد بود. من ملّت بزرگی از نسل او به وجود خواهم آورد. 21امّا پیمان خود را با پسر تو اسحاق حفظ خواهم كرد. او سال دیگر در همین وقت توسط سارا به دنیا خواهد آمد.» 22وقتی خدا گفت‌وگوی خود را با ابراهیم تمام كرد، از نزد او رفت.
23ابراهیم فرمان خدا را اطاعت كرد و در همان روز خودش و پسرش اسماعیل و تمام افراد ذكوری را كه در خانه‌اش بودند، ختنه كرد. او همچنین تمام غلامانی را كه در خانهٔ او به دنیا آمده بودند و یا خریده بود، ختنه كرد. 24ابراهیم هنگامی كه ختنه شد نود و نه سال داشت. 25پسر او اسماعیل سیزده ساله بود. 26آنها هر دو با تمام غلامان ابراهیم، 27در یک روز ختنه شدند.
18
به ابراهیم پسری وعده داده می‌شود
1خداوند در محل درختان مقدّس‌ممری به ابراهیم ظاهر شد. ابراهیم در موقع گرمای روز در مقابل چادر خودش نشسته بود. 2وقتی سر خود را بلند كرد، دید كه سه مرد در جلوی او ایستاده‌اند. همین كه آنان را دید برخاست. به طرف آنها دوید تا از ایشان استقبال كند. ابراهیم در مقابل آنها تعظیم و سجده كرد. 3سپس به آنها گفت: «ای آقایان، من در خدمت شما هستم، قبل از اینكه از اینجا بروید در منزل من توقّف كنید. 4اجازه بدهید آب بیاورم تا پاهایتان را بشویید. شما می‌توانید در زیر این درخت استراحت كنید. 5من برای شما كمی غذا می‌آورم تا بخورید و برای بقیّهٔ سفر خود قوّت بگیرید. شما با آمدن به منزل من بر من منّت بگذارید. پس اجازه بدهید تا در خدمت شما باشم.»
آنها جواب دادند «بسیار خوب، ما قبول می‌كنیم.»
6ابراهیم با عجله داخل چادر رفت و به سارا گفت: «زودباش، یک پیمانه از بهترین آردهایت را بردار و مقداری نان بپز.» 7سپس به طرف گلّه دوید و یک گوسالهٔ لطیف و چاق گرفت و به نوكر خود داد تا فوراً آن را بپزد. 8او مقداری ماست و شیر با گوشت گوساله‌ای كه پخته بود، آورد و جلوی آن مردان گذاشت و همان‌جا زیر درخت شخصاً از آنها پذیرایی كرد. آنها از آن غذا خوردند.
9سپس از ابراهیم پرسیدند: «زن تو سارا كجاست؟»
ابراهیم جواب داد كه داخل چادر است.
10یكی از آنان گفت: «نه ماه دیگر برمی‌گردم. در آن وقت زن تو سارا صاحب پسری خواهد بود.»
سارا، نزدیک در چادر، پشت او ایستاده بود و گوش می‌داد. 11ابراهیم و سارا خیلی پیر بودند. و عادت ماهانهٔ زنانگی سارا قطع شده بود. 12سارا به خودش خندید و گفت: «اکنون كه من پیر و فرسوده شده‌ام، آیا می‌توانم از رابطهٔ جنسی لذّت ببرم؟ در حالی كه شوهرم نیز پیر و فرسوده است؟»
13پس خداوند از ابراهیم پرسید: «چرا سارا خندید و گفت 'آیا حقیقتاً من می‌توانم بچّه‌دار شوم درحالی‌که خیلی پیر هستم؟' 14آیا چیزی هست كه برای خداوند مشكل باشد؟ همان‌طور كه گفتم نه ماه دیگر خواهم آمد و سارا دارای پسری خواهد بود.»
15سارا از ترس انكار كرد و گفت: «من نخندیدم»
ولی او جواب داد: «تو خندیدی.»
شفاعت ابراهیم برای سدوم
16آن مردان آنجا را ترک نموده و به طرف سدوم حركت كردند. ابراهیم آنان را بدرقه كرد. 17خداوند فرمود: «من چیزی را كه می‌خواهم انجام بدهم از ابراهیم مخفی نمی‌كنم. 18نسل او یک قوم بزرگ و قوی خواهد شد و به وسیلهٔ او من همهٔ ملّتها را بركت خواهم داد. 19من او را انتخاب كرده‌ام تا به پسرانش و به نسل خود یاد بدهد كه از من اطاعت كنند تا هرچه را كه نیكو و درست است، انجام دهند. اگر آنها این را انجام دهند، من هرچه را به ابراهیم وعده داده‌ام، انجام خواهم داد.»
20پس خداوند به ابراهیم فرمود: «اتّهام شدیدی علیه سدوم و غموره وجود دارد و گناهان آنها بسیار زیاد شده است. 21من می‌روم تا ببینم آیا این اتّهامی را كه شنیده‌ام، درست است؟»
22سپس آن دو مرد آنجا را ترک كردند و به طرف سدوم رفتند ولی خداوند، نزد ابراهیم ماند. 23پس ابراهیم به حضور خداوند رفت و پرسید: «آیا تو واقعاً می‌خواهی بی‌گناهان را با گناهكاران از بین ببری؟ 24اگر پنجاه نفر بی‌گناه در آن شهر باشد آیا تو همهٔ شهر را نابود می‌كنی؟ آیا به خاطر آن پنجاه نفر از نابود كردن آن شهر صرف‌نظر نمی‌كنی؟ 25بدون شک تو بی‌گناهان را با گناهكاران نمی‌كشی. این ممكن نیست. تو نمی‌توانی چنین كاری كنی. اگر بكنی بی‌گناهان با گناهكاران مجازات خواهند شد. این غیرممكن است. داور همهٔ زمین باید با انصاف رفتار كند.»
26خداوند جواب داد: «اگر من پنجاه نفر بی‌گناه در شهر سدوم پیدا كنم، از تقصیر تمام شهر صرف‌نظر می‌كنم.»
27ابراهیم دوباره گفت: «لطفاً از اینکه جسارت می‌كنم و به صحبت خود با خداوند ادامه می‌دهم، مرا ببخش. من فقط یک انسان هستم و حق ندارم چیزی بگویم. 28امّا شاید در آنجا به جای پنجاه نفر فقط چهل و پنج نفر بی‌گناه وجود داشته باشد. آیا به‌خاطر اینکه پنج نفر كمتر است تو شهر را نابود می‌كنی؟»
خداوند جواب داد: «من اگر چهل و پنج نفر بی‌گناه در آن شهر پیدا كنم شهر را نابود نخواهم كرد.»
29ابراهیم دوباره گفت: «شاید در آنجا فقط چهل نفر باشند؟» خداوند جواب داد: «اگر چهل نفر هم پیدا كنم آن را نابود نخواهم كرد.»
30ابراهیم گفت: «ای خداوند امیدوارم اگر باز هم چیزی می‌گویم خشمگین نشوی. اگر در آنجا فقط سی نفر بی‌گناه باشند چه می‌شود؟» او جواب داد: «اگر سی نفر هم وجود داشته باشند آنجا را نابود نمی‌كنم.»
31ابراهیم گفت: «ای خداوند لطفاً جسارت مرا ببخش كه من به سخنان خود ادامه می‌دهم. فرض كنیم فقط بیست نفر باشند؟» او فرمود: «من اگر بیست نفر هم پیدا كنم شهر را خراب نمی‌كنم.»
32ابراهیم گفت: «خداوندا لطفاً خشمگین نشو، من فقط یک‌بار دیگر صحبت می‌كنم. اگر فقط ده نفر پیدا شود چه می‌كنی؟»
او فرمود: «اگر من در آنجا ده نفر هم پیدا كنم آنجا را نابود نمی‌كنم.» 33بعد از اینكه صحبت او با ابراهیم تمام شد، خداوند رفت و ابراهیم به خانهٔ خود برگشت.
19
گناهكاری سدوم
1در غروب آن روز وقتی آن دو فرشته وارد سدوم شدند، لوط بر دروازهٔ شهر نشسته بود. همین كه آنها را دید برخاست و به طرف آنها رفت تا از ایشان استقبال كند. او در مقابل آنان تعظیم كرد و گفت: 2«ای آقایان، من در خدمت شما هستم. لطفاً به خانهٔ من بیایید. شما می‌توانید پاهای خود را بشویید و شب را بگذرانید. صبح زود بلند شوید و به راه خود بروید.» امّا آنها جواب دادند: «نه، ما شب را اینجا، در میدان شهر می‌گذرانیم.»
3لوط به خواهش خود ادامه داد تا سرانجام آنها به خانهٔ او رفتند. پس برای مهمانان مقداری نان پخت و غذای خوبی تدارک دید. وقتی غذا حاضر شد، آنها خوردند.
4قبل از اینكه مهمانان بخوابند، مردهای سدوم خانه را محاصره كردند. تمام مردهای شهر پیر و جوان در آنجا جمع شده بودند. 5آنها لوط را صدا می‌كردند كه بیرون بیاید و می‌پرسیدند: «آن مردانی كه آمده‌اند تا امشب در خانهٔ تو بمانند، كجا هستند؟ آنها را بیرون بیاور.» آنها می‌خواستند با این مردان رابطهٔ جنسی داشته باشند.
6لوط بیرون رفت و در را از پشت بست. 7او به مردم گفت: «دوستان، من از شما خواهش می‌كنم این‌قدر شرارت نكنید. 8ببینید، من دو دختر دارم كه هنوز باكره هستند. بگذارید آنها را نزد شما بیاورم و هرچه می‌خواهید با آنان انجام دهید ولی با این مردان كاری نداشته باشید. ایشان در خانهٔ من مهمان هستند و من باید از آنها مراقبت كنم.»
9امّا آنها گفتند: «از سر راه ما كنار برو، ای اجنبی! تو كیستی كه به ما بگویی باید چه‌كار بكنیم؟ از سر راه ما كنار برو، وگرنه با تو از آنها بدتر می‌كنیم.» آنها بر لوط هجوم بردند و می‌خواستند در را بشكنند. 10امّا آن دو مرد كه داخل خانه بودند بیرون آمدند و لوط را به داخل خانه كشیدند و در را بستند. 11سپس تمام كسانی را كه بیرون در جمع شده بودند به كوری مبتلا كردند. پس آنها نمی‌توانستند در را پیدا كنند.
لوط سدوم را ترک می‌كند
12آن دو مرد به لوط گفتند: «اگر تو كسی را در اینجا داری، یعنی پسر، دختر، داماد و هر قوم و خویشی كه در این شهر زندگی می‌كنند، آنها را از اینجا بیرون ببر، 13زیرا ما می‌خواهیم اینجا را نابود كنیم. خداوند شكایتهای شدیدی را كه علیه مردم این شهر می‌شود، شنیده است و ما را فرستاده است تا سدوم را نابود كنیم.»
14پس لوط به نزد دامادهای خود رفت و به ایشان گفت: «عجله كنید، از اینجا خارج شوید، خداوند می‌خواهد این مكان را نابود كند.» امّا آنها خیال كردند كه لوط شوخی می‌كند.
15سپیده‌دم فرشته‌ها به لوط گفتند كه عجله كند. آنها گفتند: «زن و دو دختر خود را بردار و بیرون برو تا وقتی این شهر نابود می‌شود، تو زندگی خود را از دست ندهی.» 16لوط دو دل بود ولی خداوند بر او رحمت كرده بود. پس آن مردان دست او و زنش و دو دخترش را گرفتند و از شهر بیرون كردند. 17یكی از فرشته‌ها گفت: «به‌خاطر حفظ جان خودتان فرار كنید و پشت سر خود را نگاه نكنید و در دشت نایستید بلكه به كوهها فرار كنید تا هلاک نشوید.»
18لوط در جواب گفت: «ای آقایان، از ما نخواهید كه این‌كار را بكنیم، 19شما به من لطف بزرگی كرده‌اید و زندگی مرا نجات داده‌اید، امّا آن كوهها خیلی دور است و من نمی‌توانم خود را به آنجا برسانم و قبل از اینكه به آنجا برسم هلاک می‌شوم. 20آن شهر كوچک را می‌بینید؟ آن خیلی نزدیک است. اجازه بدهید به آنجا بروم. همان‌طور كه می‌بینید آنجا خیلی كوچک است و من نجات خواهم یافت.»
21فرشته جواب داد: «بسیار خوب، من موافقم. آن شهر را خراب نخواهم كرد. 22عجله كن، تند برو، من قبل از اینكه تو به آن شهر برسی كاری نمی‌توانم بكنم.» چونكه لوط گفت آن شهر كوچک است، آن شهر صوغر نامیده شد.
ویران شدن سدوم و غموره
23وقتی لوط به صوغر رسید آفتاب تازه طلوع می‌كرد. 24ناگهان خداوند آتشی از گوگرد بر شهر سدوم و غموره بارانید. 25خداوند سدوم و غموره و تمام دشتهای آن را با مردم و هر گیاهی كه در آنجا روییده می‌شد، ویران كرد. 26امّا زن لوط به عقب نگاه كرد و به یک ستون نمک تبدیل شد.
27صبح روز بعد ابراهیم بلند شد و با شتاب به جایی كه در مقابل خداوند ایستاده بود، رفت. 28او به طرف سدوم و غموره و دشتهای آن نگاه كرد و دید كه از آن قسمت دودی مانند دود كورهٔ بزرگ به هوا بلند می‌شود. 29امّا وقتی كه خداوند شهرهای آن دشتی را كه لوط در آنها زندگی می‌كرد ویران نمود، ابراهیم را به‌خاطر داشت و لوط را از آن بلا نجات داد.
نژاد موآبیان و عمونیان
30لوط چون ترسید در صوغر زندگی كند، با دو دختر خود به طرف كوه رفت و در یک غار زندگی كردند. 31دختر بزرگتر به خواهرش گفت: «پدر ما پیر شده و مرد دیگری در تمام دنیا نیست كه با ما ازدواج كند تا بچّه‌دار شویم. 32بیا پدر خود را مست كنیم و با او همخواب شویم تا از او بچّه‌دار شویم.» 33آن شب آنها آن‌قدر به او شراب دادند تا مست شد. سپس دختر بزرگتر با او همخواب شد. امّا لوط آن‌قدر مست بود كه نفهمید چه اتّفاقی افتاده است.
34روز بعد دختر بزرگتر به خواهرش گفت: «من دیشب با پدرم همخواب شدم. بیا امشب هم او را مست كنیم و تو با او هم‌آغوش شو، به این ترتیب هریک از ما از پدرمان صاحب بچّه می‌شویم.» 35پس آن شب هم او را مست كردند و دختر كوچک‌تر با او خوابید. باز هم او آن‌قدر مست بود كه چیزی نفهمید. 36به این ترتیب هر دو دختر از پدر خود حامله شدند. 37دختر بزرگ پسری زایید و اسم او را موآب گذاشت. این پسر جدّ موآبیان امروز است. 38دختر كوچک هم پسری زایید و اسم او را بنی‌عَمی گذاشت. او جدّ عمونیان امروز است.
20
ابراهیم و ابی‌ملک
1ابراهیم از ممری كوچ كرد و به جنوب كنعان رفت و در محلی بین قادش و شور ساكن شد. مدّتی بعد، وقتی‌که در جرار ساكن بودند، 2او دربارهٔ زن خود سارا، گفت: «او خواهر من است.» بنابراین ابی‌ملک سلطان جرار فرستاد تا سارا را برای او بیاورند. 3یک شب خدا در رؤیا به ابی‌ملک ظاهر شد و فرمود: «تو خواهی مرد، زیرا این زنی كه گرفته‌ای شوهر دارد.»
4ابی‌ملک هنوز با سارا همخواب نشده بود. پس گفت: «ای خداوند، من بی‌گناهم آیا من و مردمانم را نابود می‌كنی؟ 5ابراهیم خودش گفت كه این زن خواهر اوست و آن زن هم همین را گفت. من این كار را از روی سادگی كرده‌ام و گناهی مرتكب نشده‌ام.»
6خدا در رؤیا به او جواب داد: «بله، من می‌دانم كه تو از روی صداقت و سادگی این‌كار را كرده‌ای و به همین دلیل تو را از گناه حفظ كردم و نگذاشتم به او نزدیک شوی. 7امّا اکنون، این زن را به نزد شوهرش بفرست. او یک نبی است، برای تو دعا خواهد كرد و تو نخواهی مرد. امّا اگر تو زن را پس ندهی، تو و تمام مردمانت هلاک خواهید شد.»
8صبح روز بعد ابی‌ملک تمام درباریان را صدا كرد و برای آنها تعریف كرد كه چه اتّفاقی افتاده است. همهٔ آنها ترسیدند. 9پس ابی‌ملک ابراهیم را صدا كرد و از او پرسید: «این چه‌كاری بود كه با ما كردی؟ من به تو چه بدی كرده‌ام كه تو این بلا را بر سر من و سرزمین من آوردی؟ هیچ‌كس چنین كاری كه تو با من كردی، نمی‌كرد. 10تو چرا این‌كار را كردی؟»
11ابراهیم جواب داد: «من فكر كردم در اینجا كسی از خدا نمی‌ترسد و مرا خواهند كشت تا زن مرا بگیرند. 12در حقیقت او خواهر من هم هست. او دختر پدر من است ولی دختر مادرم نیست و من با او ازدواج كرده‌ام. 13پس وقتی خدا مرا از خانهٔ پدری‌ام به سرزمین بیگانه فرستاد، من به زنم گفتم: 'تو می‌توانی لطف خود را به من این‌طور نشان بدهی كه به همه بگویی او برادر من است.'»
14بعد از این ابی‌ملک سارا را به ابراهیم پس داد و علاوه‌‌بر آن گوسفندان و گاوان و بُزها و غلامان بسیاری به او بخشید. 15همچنین به ابراهیم گفت: «تمام این سرزمین مال من است. در هرجای آن كه می‌خواهی اقامت كن.» 16او به سارا گفت: «من به نشانهٔ اینكه تو بی‌گناه هستی، هزار تکهٔ نقره به برادرت می‌دهم تا همه بدانند كه تو هیچ‌كار خلافی نكرده‌ای.»
17-18به خاطر آنچه برای سارا، زن ابراهیم اتّفاق افتاده بود، خداوند تمام زنان اهل خانهٔ ابی‌ملک را نازا كرده بود. بنابراین ابراهیم برای ابی‌ملک دعا كرد و خدا، او را شفا بخشید. همچنین خدا، زن ابی‌ملک و كنیزان او را شفا داد و آنها توانستند صاحب فرزندان شوند.
21
تولّد اسحاق
1خداوند همان‌طور كه وعده داده بود، سارا را بركت داد 2و در وقتی كه ابراهیم پیر بود، سارا حامله شد و پسری برای او زایید. این پسر در همان وقتی كه خدا فرموده بود به دنیا آمد. 3ابراهیم اسم او را اسحاق گذاشت. 4وقتی اسحاق هشت روزه شد، ابراهیم همان‌طور كه خدا به او دستور داده بود، او را ختنه كرد. 5وقتی اسحاق متولّد شد ابراهیم صد ساله بود. 6سارا گفت: «خدا برای من شادی و خنده آورده است و هركه این را بشنود با من خواهد خندید.» 7سپس اضافه كرد: «چه كسی می‌توانست به ابراهیم بگوید كه سارا بچّه شیر خواهد داد؟ چون من در موقع پیری او پسری برایش زاییده‌ام.»
8بچّه بزرگ شد و در روزی كه او را از شیر گرفتند، ابراهیم مهمانی بزرگی ترتیب داد.
بیرون راندن هاجر و اسماعیل
9یک روز اسماعیل- همان پسری كه هاجر مصری برای ابراهیم زاییده بود- به اسحاق پسر سارای می‌خنديد. 10سارا آنها را دید و به ابراهیم گفت: «این كنیز و پسرش را بیرون كن. پسر این زن نباید از ارث تو كه فقط باید به اسحاق برسد هیچ سهمی ببرد.» 11این موضوع ابراهیم را بسیار ناراحت كرد چون اسماعیل هم پسر او بود. 12امّا خدا به ابراهیم فرمود: «دربارهٔ پسر و كنیزت هاجر نگران نباش. هرچه سارا به تو می‌گوید انجام بده. زیرا نسلی كه من به تو وعده داده‌ام از طریق اسحاق خواهد بود. 13من به پسر كنیز تو هاجر هم فرزندان زیادی خواهم داد. از او هم ملّت بزرگ به وجود خواهد آمد چون او هم پسر توست.»
14روز بعد، صبح زود ابراهیم مقداری غذا و یک مشک آب بر پشت هاجر گذاشت و او را با پسر بیرون كرد و هاجر آنجا را ترک كرد و رفت. او در بیابانهای بئرشبع می‌گشت. 15وقتی آب تمام شد، پسر را زیر یک بوته گذاشت 16و خودش به اندازهٔ صد متر از آنجا دور شد. به خودش می‌گفت، «من طاقت ندارم مردن پسرم را ببینم» و همان‌طور كه آنجا نشسته بود، شروع كرد به گریه‌كردن.
17خدا، صدای گریهٔ پسر را شنید. فرشتهٔ خدا از آسمان با هاجر صحبت كرد و گفت: «ای هاجر، چرا پریشانی؟ نترس. خدا گریهٔ پسر را شنیده است. 18بلند شو، برو پسر را بردار و آرام كن. من از نسل او ملّتی بزرگ به وجود می‌آورم.» 19خدا چشمهای او را باز كرد و او در آنجا چاهی دید. رفت و مشک را پُر از آب كرد و مقداری آب به پسر داد. 20خدا با آن پسر بود و او بزرگ می‌شد. او در صحرای «فاران» زندگی می‌كرد و شكارچی ماهری شد. 21مادرش یک زن مصری برای او گرفت.
پیمان ابراهیم و ابی‌ملک
22در آن زمان ابی‌ملک، با «فیكول» فرماندهٔ سپاهیان خود، نزد ابراهیم رفت و به او گفت: «در هر كاری كه می‌كنی خدا با توست. 23بنابراین اینجا در حضور خدا قول بده كه من یا فرزندان من و یا نسل مرا فریب ندهی. من نسبت به تو وفادار بوده‌ام، پس تو هم نسبت به من و این سرزمین كه تو در آن زندگی می‌كنی وفادار باش.»
24ابراهیم گفت: «من قول می‌دهم.»
25ابراهیم دربارهٔ چاهی كه غلامان ابی‌ملک تصرّف كرده بودند از او گلایه كرد. 26ابی‌ملک گفت: «من نمی‌دانم چه كسی این‌كار را كرده است. تو هم چیزی در این باره به من نگفتی. این اولین باری است كه من این را می‌شنوم.» 27پس از آن، ابراهیم تعدادی گاو و گوسفند به ابی‌ملک داد و هردوی آنها با هم پیمان بستند. 28ابراهیم هفت برهٔ ماده از گلّه جدا كرد. 29ابی‌ملک پرسید: «چرا این‌كار را كردی؟»
30ابراهیم جواب داد: «این هفت برّه را از من قبول كن. با این‌كار تو اعتراف می‌كنی كه من همان كسی هستم كه این چاه را كنده‌ام.» 31به‌خاطر همین آنجا «بئرشبع» نامیده شد، زیرا در آنجا بود كه آن دو با هم پیمان بستند.
32بعد از اینکه آنها در بئرشبع با هم پیمان بستند، ابی‌ملک و فیكول به فلسطین برگشتند. 33ابراهیم در بئرشبع درخت گَزی كاشت و به نام خداوند خدای جاودانی دعا كرد. 34ابراهیم در فلسطین مدّت زیادی زندگی كرد.
22
دستور خدا به ابراهیم برای قربانی نمودن اسحاق
1مدّتی بعد خدا ابراهیم را امتحان كرد و به او فرمود: «ابراهیم!» ابراهیم جواب داد: «بله ای خداوند.» 2خدا فرمود: «پسر عزیزت اسحاق را كه خیلی دوست می‌داری، بردار و به سرزمین موریا برو. آنجا او را بر روی كوهی كه به تو نشان خواهم داد برای من قربانی كن.»
3روز بعد، ابراهیم صبح زود بلند شد. مقداری هیزم برای قربانی شكست و آنها را بر روی الاغ گذاشت. اسحاق و دو نفر از نوكران خود را برداشت و به طرف جایی‌که خدا فرموده بود به راه افتاد. 4روز سوم، ابراهیم آن محل را از فاصلهٔ دور دید. 5به نوكران خود گفت: «اینجا نزد الاغ بمانید. من و پسرم به آنجا می‌رویم تا عبادت كنیم. بعداً نزد شما برمی‌گردیم.»
6ابراهیم هیزمها را بر دوش اسحاق گذاشت و خودش كارد و آتش برای روشن كردن هیزم برداشت و برای گذراندن قربانی با هم به راه افتادند. 7اسحاق گفت: «پدر!»، ابراهیم جواب داد: «بله پسرم؟»
اسحاق پرسید: «می‌بینم كه تو آتش و هیزم داری، پس برّه برای قربانی كجاست؟»
8ابراهیم جواب داد: «خدا خودش آن را آماده می‌كند.» هردوی آنها با هم رفتند.
9وقتی آنها به جایی رسیدند كه خداوند فرموده بود، ابراهیم یک قربانگاه درست كرد و هیزمها را روی آن گذاشت. پسر خود را بست و او را روی قربانگاه، روی هیزمها قرار داد. 10سپس چاقو را به دست گرفت تا او را قربانی كند. 11امّا فرشتهٔ خداوند از آسمان او را صدا كرد و گفت: «ابراهیم، ابراهیم!» او جواب داد: «بلی، ای خداوند.»
12فرشته گفت: «به پسر خود صدمه نزن و هیچ‌كاری با او نكن. من حالا فهمیدم كه تو از خدا اطاعت می‌كنی و به او احترام می‌گذاری. زیرا تو پسر عزیز خود را از او مضایقه نكردی.»
13ابراهیم به طرف صدا نگاه كرد. قوچی را دید كه شاخهایش به درختی گیر كرده است. او رفت و آن را گرفت و به عنوان قربانی سوختنی به جای پسرش قربانی كرد. 14ابراهیم آنجا را «خداوند مهیّا می‌كند» نامید و حتّی امروز هم مردم می‌گویند «بر كوه خداوند، او مهیّا می‌كند.»
15فرشتهٔ خداوند، برای بار دوّم از آسمان ابراهیم را صدا كرد و گفت: 16«من به تو وعده می‌دهم و به اسم خودم قسم می‌خورم كه تو را به فراوانی بركت خواهم داد. زیرا تو این‌كار را كردی و پسر عزیز خود را از من مضایقه نكردی. 17من قول می‌دهم كه نسل تو را مانند ستارگان آسمان و شنهای ساحل دریا زیاد كنم. نسلهای تو بر دشمنان خود پیروز خواهند شد. 18تمام ملّتها از من خواهند خواست، همان‌طور كه نسل تو را بركت داده‌ام، نسل آنها را هم بركت دهم. فقط به خاطر اینکه تو از من اطاعت كردی.» 19ابراهیم نزد نوكران خود برگشت و آنها با هم به بئرشبع رفتند و ابراهیم در آنجا ساكن شد.
نسلهای ناحور
20بعد از مدّتی ابراهیم شنید كه مِلْكَه هشت فرزند برای برادرش ناحور به دنیا آورده است: 21عوز كه نخستزاده است و برادرش بوز و كموئیل پدر اَرام، 22كاسد، هازو، پیلداش، جیدلاف و بتوئیل 23كه پدر ربكاست. ملكه این هشت پسر را برای ناحور برادر ابراهیم به دنیا آورد. 24رئومه زن صیغه‌ای ناحور نیز تیباه، جاهام، تاهاش و مَعكه را به دنیا آورد.
23
فوت سارا
1سارا صد و بیست و هفت سال زندگی كرد. 2او در حبرون در سرزمین کنعان مرد و ابراهیم برای مرگ او ماتم گرفت.
3ابراهیم جایی را كه بدن همسرش در آنجا بود، ترک كرد و به نزد حِتّیان رفت و گفت: 4«من در بین شما یک نفر غریبه هستم. یک قطعه زمین به من بفروشید تا همسر خود را در آن دفن كنم.»
5آنها جواب دادند: 6«ای آقا به سخنان ما گوش بده. ما تو را به چشم یک رهبر پر قدرت نگاه می‌كنیم. همسر خود را در بهترین قبرهایی كه ما داریم، دفن كن. همهٔ ما خوشحال خواهیم شد كه یک قبر به تو بدهیم تا همسرت را در آن دفن كنی.»
7ابراهیم نزد آنها تعظیم كرد 8و گفت: «اگر شما به من لطف دارید و مایل هستید كه همسر خود را اینجا دفن كنم، لطفاً از عفرون پسر سوحار 9بخواهید كه غار مكفیله را كه كنار مزرعه‌اش می‌باشد، به من بفروشد. از او بخواهید كه آن را در مقابل همهٔ شما به تمام قیمت به من بفروشد تا صاحب آن غار بشوم.»
10عفرون خودش در آن جلسه با سایر حِتّیان در دروازهٔ شهر نشسته بود. او به طوری كه همهٔ حاضرین در آنجا بشنوند، جواب داد: 11«ای آقا، گوش بده. من تمام مزرعه و غاری را كه در آن است به تو می‌دهم. اینجا در حضور تمام افراد قبیله‌ام، آن را به تو می‌دهم تا اینكه همسر خود را در آن دفن كنی.»
12امّا ابراهیم در مقابل حتیان تعظیم كرد 13و طوری که همه بشنوند به عفرون گفت: «خواهش می‌كنم به حرفهای من گوش بده. من تمام مزرعه را خواهم خرید. قیمت زمین را از من قبول كن و من همسر خود را در آنجا دفن خواهم كرد.»
14عفرون جواب داد: 15«ای آقا، قیمت زمین فقط چهار صد تکهٔ نقره است. این بین ما چه ارزشی دارد؟ همسر خود را در آن دفن كن.» 16ابراهیم موافقت كرد و قیمتی را كه عفرون گفته بود مطابق وزنی كه در بازار آن روز رایج بود به عفرون داد. یعنی چهارصد تکهٔ نقره كه عفرون در مقابل همهٔ افراد قبیلهٔ خود تعیین كرده بود.
17به این ترتیب، املاک عفرون كه در مكفیله در مشرق ممری بود، به ابراهیم رسید. این مِلک عبارت بود از یک مزرعه و غاری كه در آن بود و تمام درختان مزرعه تا كنار زمین. 18این ملک در مقابل تمام حِتّیانی كه در آن مجلس حاضر بودند، به عنوان مِلک ابراهیم شناخته شد.
19بعد ابراهیم همسرش سارا را در آن غار در سرزمین کنعان دفن كرد. 20بنابراین مزرعه‌ای كه مال حِتّیان بود و غاری كه در آن بود به نام آرامگاه به ملكیّت ابراهیم درآمد.
24
همسری برای اسحاق
1ابراهیم بسیار پیر شده بود و خداوند به هرچه او می‌كرد، بركت داده بود. 2او روزی به یكی از نوكرانش كه از همه بزرگتر بود و اختیار همه چیز در دستش بود گفت: «دست خود را زيرِ ران من بگذار و قسم بخور. 3من می‌خواهم كه تو به نام خداوند، خدای آسمان و زمین قسم بخوری كه برای پسر من از مردم این سرزمین یعنی كنعان زن نگیری. 4تو باید به سرزمینی که من در آنجا به دنیا آمده‌ام بروی و از آنجا برای پسرم زن بگیری.»
5آن نوكر پرسید: «اگر آن دختر حاضر نشود وطن خود را ترک كند و با من به این سرزمین بیاید چه‌كنم؟ آیا پسرت را به سرزمینی كه تو از آنجا آمدی بفرستم؟»
6ابراهیم جواب داد: «تو نباید پسر مرا هیچ‌وقت به آنجا بفرستی. 7خداوند، خدای آسمان مرا از خانهٔ پدرم و از سرزمین اقوامم بیرون آورد. به طور جدّی به من قول داد كه این سرزمین را به نسل من خواهد داد. او فرشتهٔ خود را قبل از تو خواهد فرستاد. بنابراین تو می‌توانی در آنجا زنی برای پسرم بگیری. 8اگر دختر حاضر نشد با تو بیاید، آن وقت تو از قولی كه داده‌ای آزاد هستی. ولی تو در هیچ شرایطی نباید پسر مرا به آنجا ببری.» 9پس آن نوكر دست خود را زيرِ ران اربابش ابراهیم گذاشت و برای او قسم خورد كه هرچه ابراهیم از او خواسته است، انجام دهد.
10آن نوكر، كه اختیار دارایی ابراهیم در دستش بود، ده تا از شترهای اربابش را برداشت و به شمال بین‌النهرین به شهری كه ناحور در آن زندگی می‌كرد، رفت. 11وقتی به آنجا رسید، شترها را در كنار چشمهای كه بیرون شهر بود، خوابانید. نزدیک غروب بود، وقتی كه زنان برای بردن آب به آنجا می‌آمدند. 12او دعا كرد و گفت: «ای خداوند، خدای آقایم ابراهیم، امروز به من توفیق بده و پیمان خودت را با آقایم ابراهیم حفظ كن. 13من اینجا در كنار چشمهای هستم كه زنان جوان شهر برای بردن آب می‌آیند. 14به یكی از آنها خواهم گفت: 'كوزهٔ خود را پایین بیاور تا از آن آب بنوشم.' اگر او بگوید: 'بنوش، من برای شترهایت هم آب می‌آورم'، او همان كسی باشد كه تو برای بنده‌ات اسحاق انتخاب كرده‌ای. اگر چنین بشود، من خواهم دانست كه تو پیمان خود را با آقایم حفظ كرده‌ای.»
15قبل از اینکه او دعایش را تمام كند، ربكا با یک كوزهٔ آب كه بر دوشش بود رسید. او دختر بتوئیل پسر ناحور برادر ابراهیم بود و اسم زن ناحور ملكه بود. 16ربكا دختری بسیار زیبا و باكره بود. او از چشمه پایین رفت و كوزه‌اش را پُر كرد و برگشت. 17مباشر ابراهیم به استقبال او دوید و گفت: «لطفاً كمی آب از كوزه‌ات به من بده تا بنوشم.»
18او گفت: «بنوش، ای آقا» و فوراً كوزه را از شانه‌اش پایین آورد و نگه داشت تا او از آن بنوشد. 19وقتی آب نوشید، آن دختر به او گفت: «برای شترهایت هم آب می‌آورم تا سیراب شوند.» 20او فوراً كوزه‌اش را در آبخور حیوانات خالی كرد و به طرف چشمه دوید تا برای همهٔ شتران آب بیاورد. 21آن مرد در سكوت مراقب دختر بود تا ببیند آیا خداوند سفرش را موفّق خواهد كرد یا نه.
22وقتی آن دختر كارش تمام شد، آن مرد یک حلقهٔ طلایی گران‌قیمت در بینی و همچنین دو عدد دست‌بند طلا به دستهای دختر كرد 23و به او گفت: «لطفاً به من بگو پدر تو كیست؟ آیا در خانهٔ او برای من و مردان من جایی هست تا شب را در آنجا بمانیم؟»
24دختر گفت: «پدر من بتوئیل پسر ناحور و مِلكَه است. 25در خانهٔ ما، كاه و علوفهٔ فراوان، و جا برای استراحت شما هست.»
26پس آن مرد زانو زد و خداوند را پرستش نمود. 27او گفت: «سپاس بر خداوند، خدای آقایم ابراهیم كه با وفاداری وعده‌ای را كه به او داده است، حفظ كرده است. خداوند مستقیماً مرا به خانهٔ اقوام آقایم راهنمایی كرده است.»
28دختر به طرف خانهٔ مادرش دوید و تمام ماجرا را تعریف كرد. 29ربكا برادری به نام لابان داشت. او به طرف بیرون دوید تا به چشمهای كه مباشر ابراهیم در آنجا بود، برود.
30او حلقهٔ بینی و دست‌بندها را در دست خواهرش دیده بود و شنیده بود كه آن مرد به دختر چه گفته است. او نزد مباشر ابراهیم كه با شترهایش كنار چشمه ایستاده بود رفت و به او گفت: 31«با من به خانه بیا. تو مردی هستی كه خداوند تو را بركت داده است. چرا بیرون ایستاده‌ای؟ من در خانه‌ام برای تو جا آماده كرده‌ام و برای شترهایت هم جا هست.»
32پس آن مرد به خانه رفت و لابان شترهای او را باز كرد و به آنها كاه و علوفه داد. سپس آب آورد تا مباشر ابراهیم و خادمان او پاهای خود را بشویند. 33وقتی غذا آوردند، آن مرد گفت: «من تا منظور خود را نگویم غذا نخواهم خورد.»
لابان گفت: «هرچه می‌خواهی بگو.»
34او گفت: «من مباشر ابراهیم هستم. 35خداوند، بركت و ثروت فراوان به آقایم عطا كرده است. به او گلّه‌های گوسفند، بُز و گاو و همچنین نقره و طلا و غلامان و كنیزان و شتران و الاغهای زیاد داده است. 36سارا، همسر آقایم در زمانی كه پیر بود برای او پسری به دنیا آورد و آقایم هرچه داشت به او داده است. 37آقایم از من قول گرفته و مرا قسم داده است كه از مردم كنعان برای پسرش زن نگیرم. 38بلكه گفت: 'برو و از قبیلهٔ پدرم، از میان اقوامم زنی برای او انتخاب كن.' 39من از آقایم پرسیدم: 'اگر دختر نخواست با من بیاید چه‌كنم؟' 40او جواب داد: 'خداوندی كه همیشه او را اطاعت كرده‌ام فرشتهٔ خود را با تو خواهد فرستاد و تو را موفّق خواهد نمود. تو از میان قبیلهٔ خودم و از میان فامیلهای پدرم، زنی برای پسرم خواهی گرفت. 41برای رهایی تو از این قسم فقط یک راه وجود دارد. اگر تو به نزد اقوام من رفتی و آنها تو را رد كردند، آن وقت تو از قولی كه داده‌ای آزاد خواهی بود.'
42«امروز وقتی به سر چشمه رسیدم، دعا كردم و گفتم: 'ای خداوند، خدای آقایم ابراهیم، لطفاً در این‌كار به من توفیق عنایت كن. 43من اینجا سر چشمه می‌مانم. وقتی دختری برای برداشتن آب می‌آید از او خواهم خواست كه از كوزهٔ خود به من آب بدهد تا بنوشم. 44اگر او قبول كرد و برای شترهایم هم آورد، او همان كسی باشد كه تو انتخاب كرده‌ای تا همسر پسر آقایم بشود.' 45قبل از اینکه دعای خود را تمام كنم، ربكا با كوزهٔ آبی كه بر دوش داشت آمد و به سر چشمه رفت تا آب بردارد. به او گفتم: 'لطفاً به من آب بده تا بنوشم.' 46او فوراً كوزه را از شانه‌اش پایین آورد و گفت: 'بنوش، من شترهای تو را هم سیراب می‌كنم،' پس من نوشیدم و او شترهای مرا هم سیراب كرد. 47از او پرسیدم 'پدرت كیست؟' او جواب داد: 'پدر من بتوئیل پسر ناحور و مِلْكَه است.' سپس حلقه را در بینی او و دست‌بندها را در دستش كردم. 48زانو زدم و خداوند را پرستش نمودم. من خداوند، خدای آقایم ابراهیم را سپاس گفتم كه مستقیماً مرا به خانهٔ فامیل آقایم هدایت كرد. جایی‌كه دختری برای پسر آقایم پیدا كردم. 49حالا اگر می‌خواهید به آقایم لطف بكنید، به من بگویید تا بدانم وگرنه تصمیم بگیرم كه چه باید بكنم.»
50لابان و بتوئیل جواب دادند: «چون این امر از طرف خداوند است، ما حق نداریم تصمیم بگیریم. 51این تو و این ربكا. او را بردار و برو. همان‌طور كه خداوند فرموده است، او همسر پسر آقای تو بشود.» 52وقتی مباشر ابراهیم این را شنید، سجده كرد و خداوند را پرستش نمود. 53بعد رختها و هدایای طلا و نقره را بیرون آورد و به ربكا داد. همچنین هدایای گران‌قیمتی هم به برادر و مادرش داد.
54سپس مباشر ابراهیم و خادمان او خوردند و نوشیدند و شب را در آنجا به سر بردند. صبح وقتی بلند شدند، او گفت: «اجازه بدهید نزد آقایم برگردم.»
55امّا برادر و مادر ربكا گفتند: «بگذار دختر مدّت یک هفته یا ده روز اینجا بماند و بعد بیاید.»
56آن مرد گفت: «ما را نگه ندارید. خداوند سفر مرا موفقیّت‌آمیز كرده است، پس اجازه بدهید نزد آقایم برگردم.»
57آنها جواب دادند: «بگذار دختر را صدا كنیم و ببینیم نظر خودش چیست.» 58پس ربكا را صدا كردند و از او پرسیدند: «آیا می‌خواهی با این مرد بروی؟» او جواب داد: «بلی»
59پس آنها ربكا و دایه‌اش را، با مباشر ابراهیم و خادمان او فرستادند. 60آنها برای ربكا دعای خیر كردند و گفتند: «تو، ای خواهر ما، مادر هزاران هزار نفر باش و نسلهای تو شهرهای دشمنان خود را به تصرّف درآورند.»
61سپس ربكا و ندیمه‌های او حاضر شدند و سوار شترها شده، و به اتّفاق مباشر ابراهیم حركت كردند.
62-63اسحاق در قسمت جنوبی كنعان زندگی می‌كرد. او یک روز هنگام غروب بیرون رفت تا در بیابان قدم بزند. از بیابانهای اطراف چاه «خدای زنده و بینا» می‌گذشت كه آمدن شترها را دید. 64وقتی ربكا، اسحاق را دید، از شتر خود پایین آمد 65و از مباشر ابراهیم پرسید: «آن مرد كیست كه از مزرعه به طرف ما می‌آید؟»
مباشر جواب داد: «او آقای من است.» پس ربكا صورت خود را با روبند پوشانید.
66مباشر هرچه كه انجام داده بود برای اسحاق تعریف كرد. 67اسحاق ربكا را به چادری كه مادرش سارا در آن زندگی می‌كرد برد و با او ازدواج كرد. اسحاق به ربكا علاقه‌مند شد و بعد از مرگ مادرش تسلّی یافت.
25
فرزندان دیگر ابراهیم
(اول تواریخ 1:32-33)
1ابراهیم با زن دیگری به نام قطوره ازدواج كرد. 2او زمران، یُقشان، مدان، مدیان، ایشباک و شوآ را به دنیا آورد 3یقشان، پدر شبا و دِدان بود. آشوریم، لتوشیم، لئومیم از نسل دِدان بودند. 4عیفا، عیفَر، حنوک، ابیداع و الداعه فرزندان مدیان بودند. همهٔ اینها فرزندان قطوره بودند.
5ابراهیم تمام دارایی خود را به اسحاق بخشید. 6ولی در زمان حیات خود هدایایی هم به پسرهایی كه از زنهای دیگر خود داشت، داد و آنها را از پیش اسحاق بیرون كرد و به طرف سرزمین مشرق فرستاد.
فوت ابراهیم
7-8ابراهیم در سن صد و هفتاد و پنج سالگی در حالی كه كاملاً پیر شده بود، وفات یافت و به نزد اجداد خود رفت. 9پسران او اسحاق و اسماعیل او را در آرامگاه مكفیله در مزرعهٔ مشرق ممری كه متعلّق به عفرون پسر سوحار حِتّی بود، دفن كردند. 10این همان مزرعه‌ای بود كه ابراهیم از حِتّیان خریده بود. ابراهیم و زنش سارا هر دو در آنجا دفن شدند. 11بعد از وفات ابراهیم، خدا پسر او، اسحاق را بركت داد. او نزدیک چاه «خدای زنده و بینا» زندگی می‌كرد.
فرزندان اسماعیل
(اول تواریخ 1:28-31)
12پسران اسماعیل-کسیکه هاجر، كنیز مصری سارا، برای ابراهیم به دنیا آورده بود- 13به ترتیب تولّدشان عبارت بودند از: نبایوت، قیدار، اَدَبئیل، مبسام، 14مشماع، دومه، مسا، 15حداد، تیما، یطور، نافیش و قِدمَه. 16اینها نیاکان دوازده امیر بودند و نام هریک به قبیله و دهات و اردوگاه ایشان داده شد. 17اسماعیل صد و سی و هفت ساله بود كه مرد و به نزد اجداد خود رفت. 18فرزندان اسماعیل در سرزمینی بین حویله و شور، در مشرق مصر، در راه آشور زندگی می‌كردند و از فرزندان دیگر ابراهیم جدا بودند.
تولّد عیسو و یعقوب
19این است داستان زندگی اسحاق پسر ابراهیم. 20اسحاق چهل ساله بود كه با ربكا دختر بتوئیل (اَرامی از اهالی بین‌النهرین) و خواهر لابان ازدواج كرد. 21چون ربكا فرزندی نداشت، اسحاق نزد خداوند دعا كرد. خداوند دعای او را مستجاب فرمود و ربكا آبستن شد. 22ربكا دوقلو آبستن شده بود. قبل از اینکه بچّه‌ها به دنیا بیایند در شكم مادرشان برضد یكدیگر دست و پا می‌زدند. ربكا گفت: «چرا باید چنین چیزی برای من اتّفاق بیفتد؟» پس رفت تا از خداوند بپرسد. 23خداوند به او فرمود:
«دو ملّت در شكم تو می‌باشند.
تو دو قوم را، كه رقیب یكدیگرند، به دنیا می‌آوری.
یكی از دیگری قویتر خواهد بود
و برادر بزرگ خادم برادر كوچک خواهد بود.»
24وقت زاییدن او رسید. او دو پسر به دنیا آورد. 25اولی سرخ‌رنگ و پوستش مانند پوستین، پُر از مو بود. اسم او را عیسو گذاشتند. 26دوّمی وقتی به دنیا آمد، پاشنهٔ عیسو را محكم گرفته بود. اسم او را یعقوب گذاشتند. اسحاق در موقع تولّد این پسرها شصت ساله بود.
عیسو حق نخستزادگی خود را می‌فروشد
27پسرها بزرگ شدند. عیسو شكارچی ماهری شد و صحرا را دوست می‌داشت، ولی یعقوب مرد آرامی بود كه در خانه می‌ماند. 28اسحاق عیسو را بیشتر دوست می‌داشت چونكه از حیواناتی كه او شكار می‌كرد می‌خورد، امّا ربكا یعقوب را بیشتر دوست می‌داشت.
29یک روز وقتی یعقوب مشغول پختن آش بود، عیسو از شكار آمد و گرسنه بود. 30او به یعقوب گفت: «نزدیک است از گرسنگی بمیرم. مقداری از آن آش قرمز به من بده.» (به همین دلیل است كه به او «اَدوم» یعنی قرمز می‌گویند.)
31یعقوب به او گفت: «به این شرط از این آش به تو می‌دهم كه تو حق نخستزادگی خود را به من بدهی.»
32عیسو گفت: «بسیار خوب، چیزی نمانده كه از گرسنگی بمیرم. حق نخستزادگی چه فایده‌ای برای من دارد؟»
33یعقوب گفت: «اول برای من قسم بخور كه حق خود را به من دادی.»
عیسو قسم خورد و حق نخستزادگی خود را به یعقوب داد. 34بعد از آن یعقوب مقداری آش عدس و نان به او داد. او خورد و نوشید و بلند شد و رفت. عیسو برای نخستزادگی خود بیشتر از این ارزش قایل نشد.
26
اقامت اسحاق در جرار
1در آن سرزمین قحطی شدیدی به وجود آمد. این غیراز آن قحطی‌ای بود كه در زمان ابراهیم شده بود. اسحاق به نزد ابی‌ملک پادشاه فلسطین به جرار رفت. 2خداوند بر اسحاق ظاهر شد و فرمود: «به مصر نرو. در همین سرزمین در جایی كه من می‌گویم بمان. 3در اینجا زندگی كن. من با تو خواهم بود و تو را بركت خواهم داد. تمام این سرزمین را به تو و به نسل تو خواهم داد و پیمانی را كه با پدرت ابراهیم بسته‌ام، حفظ خواهم كرد. 4من نسل تو را مانند ستارگان آسمان زیاد می‌كنم و تمام این سرزمین را به آنها خواهم داد. تمام ملّتها خواهند خواست تا همان طوری که تو را بركت داده‌ام، آنها را نیز بركت دهم. 5من تو را بركت خواهم داد چون كه ابراهیم از من اطاعت كرد و تمام دستورات و اوامر مرا بجا آورد.»
6پس اسحاق در جرار ساكن شد. 7وقتی مردمان آنجا دربارهٔ همسرش پرسیدند، گفت كه او خواهر من است. او نمی‌خواست بگوید كه ربكا همسرش است چون می‌ترسید او را بكشند تا ربكا را كه زن بسیار زیبایی بود بگیرند. 8مدّتی از سكونت اسحاق در آنجا گذشت، روزی پادشاه ابی‌ملک، از پنجرهٔ اتاقش به بیرون نگاه می‌كرد. او دید كه اسحاق و ربكا مشغول عشق‌بازی هستند. 9ابی‌ملک دستور داد اسحاق را آوردند و به او گفت: «این زن همسر تو می‌باشد، چرا گفتی خواهر توست؟»
او جواب داد: «فكر كردم اگر بگویم او همسر من است، مرا خواهند كشت.»
10ابی‌ملک گفت: «این چه‌كاری بود كه با ما كردی؟ ممكن بود یكی از مردان من به آسانی با همسر تو همخواب شود. در آن صورت تو مسئول گناه ما بودی.» 11ابی‌ملک به تمام مردم اخطار كرد كه هركس با این مرد و همسرش بدرفتاری كند، كشته خواهد شد.
12اسحاق در آن سرزمین زراعت كرد و در آن سال صد برابر آنچه كاشته بود محصول به دست آورد. چون خداوند او را بركت داده بود. 13او مرتّب ترقی می‌كرد و مرد بسیار ثروتمندی شد. 14چون او گلّه‌های گاو و گوسفند و خدمتکاران بسیاری داشت، فلسطینیان به او حسادت كردند. 15آنها تمام چاههایی را كه غلامان پدرش ابراهیم در زمانی كه زنده بود كنده بودند، پُر كردند.
16ابی‌ملک به اسحاق گفت: «تو از ما قویتر شده‌ای، پس كشور ما را ترک كن.» 17بنابراین اسحاق از آنجا رفت و اردوی خود را در اطراف وادی جرار برپا كرد و مدّتی در آنجا ماند. 18او چاههایی را كه در زمان ابراهیم كنده شده بود و فلسطینیان آنها را بعد از وفات ابراهیم پُر كرده بودند، دوباره كند و همان اسمی را كه ابراهیم بر آن چاهها گذاشته بود، دوباره بر آنها گذاشت.
19غلامان اسحاق در وادی جرار چاهی كندند كه آب داشت. 20شبانان جرار با شبانان اسحاق دعوا كردند و گفتند: «این آب مال ماست.» بنابراین اسحاق اسم آن چاه را «دعوا» گذاشت.
21غلامان اسحاق چاه دیگری كندند. به‌خاطر آن دعوای دیگری درگرفت. پس او اسم آن چاه را «دشمنی» گذاشت. 22پس از آنجا كوچ كرد و چاه دیگری كند. به‌خاطر این چاه دیگر دعوایی نشد. پس اسم این چاه را «آزادی» گذاشت. او گفت: «خداوند به ما آزادی داده است تا در زمین زندگی كنیم. ما در اینجا کامیاب خواهیم شد.»
23اسحاق از آنجا كوچ كرد و به بئرشبع آمد. 24آن شب خداوند بر او ظاهر شد و فرمود: «من هستم خدای پدرت ابراهیم. نترس، من با تو هستم. به‌خاطر وعده‌ای كه به بنده‌ام ابراهیم داده‌ام، تو را بركت خواهم داد و فرزندان بسیاری به تو خواهم بخشید.» 25اسحاق در آنجا قربانگاهی درست كرد و خداوند را پرستش نمود. سپس اردوی خود را در آنجا برپا كرد و غلامان او چاه دیگری كندند.
آشتی اسحاق و ابی‌ملک
26ابی‌ملک به اتّفاق مشاور خود، احوزات و سردار سپاهیانش، فیكول از جرار به ملاقات اسحاق آمد. 27اسحاق پرسید: «تو با من غیردوستانه رفتار كردی و مرا از سرزمین خود بیرون كردی. پس چرا حالا به دیدن من آمدی؟»
28آنها جواب دادند: «ما حالا فهمیده‌ایم كه خداوند با توست و فكر می‌كنیم كه باید یک قرارداد صلح بین ما بسته شود. ما از تو می‌خواهیم كه قول بدهی 29به ما صدمه‌ای نزنی، همان طوری که ما به تو صدمه نزدیم. ما با تو مهربان بودیم و تو را به سلامتی روانه كردیم. حالا كاملاً واضح است كه خداوند تو را بركت داده است.» 30اسحاق یک مهمانی به افتخار آنها ترتیب داد. آنها خوردند و نوشیدند. 31روز بعد صبح زود هریک از آنها به هم قول دادند و به‌خاطر آن قسم خوردند. اسحاق با آنها خداحافظی كرد و دوستانه از هم جدا شدند.
32در آن روز غلامان اسحاق آمدند و به او خبر دادند كه، چاهی را كه می‌كندیم به آب رسیده است.
33او اسم آن چاه را «قسم» گذاشت و به همین دلیل است كه آن شهر «بئرشبع» نامیده شد.
همسران بیگانهٔ عیسو
34وقتی عیسو چهل ساله شد با دو دختر حِتی به نامهای جودیت دختر بیری و بسمه دختر ایلون ازدواج كرد. 35آنها زندگی را بر اسحاق و ربكا سخت كردند.
27
اسحاق یعقوب را بركت می‌دهد
1اسحاق پیر و نابینا شده بود. پس به دنبال پسر بزرگش فرستاد و به او گفت: «پسرم» او جواب داد: «بله»
2اسحاق گفت: «می‌بینی كه من دیگر پیر شده‌ام و ممكن است بمیرم. 3تیر و كمان خود را بردار. به صحرا برو و حیوانی شكار كن 4و از آن غذای خوشمزه‌ای را كه من دوست دارم بپز و برایم بیاور تا آن را بخورم و قبل از مردنم دعا كنم كه خدا تو را بركت دهد.»
5وقتی اسحاق و عیسو صحبت می‌كردند، ربكا گفت‌وگوی آنها را می‌شنید. پس وقتی عیسو برای شكار بیرون رفت، 6ربكا به یعقوب گفت: «من شنیدم كه پدرت به عیسو می‌گفت: 7حیوانی برای من بیاور و آن را بپز تا من بعد از خوردن آن قبل از آنکه بمیرم، دعا كنم كه خداوند تو را بركت دهد. 8حالا پسرم، به من گوش بده و هرچه به تو می‌گویم انجام بده. 9به طرف گلّه برو. دو بُزغالهٔ چاق بگیر و بیاور. من آنها را می‌پزم و از آن غذایی كه پدرت خیلی دوست دارد، درست می‌كنم. 10تو می‌توانی آن غذا را برای او ببری تا بخورد و قبل از مرگش، از خداوند برای تو بركت بطلبد.»
11امّا یعقوب به مادرش گفت: «تو می‌دانی كه بدن عیسو موی زیاد دارد، ولی بدن من مو ندارد. 12شاید پدرم مرا لمس كند و بفهمد كه من او را فریب داده‌ام، در آن صورت به جای بركت لعنت نصیب من خواهد شد.»
13مادرش گفت: «پسرم بگذار هرچه لعنت برای توست به گردن من بیفتد. تو فقط آن چیزی كه من می‌گویم انجام بده. برو و آنها را برای من بیاور.» 14پس او رفت و بُزغالهها را گرفت و برای مادرش آورد. مادرش از آنها غذایی را كه پدرش دوست می‌داشت پخت. 15سپس او بهترین لباسهای عیسو را كه در خانه بود آورد و به یعقوب پوشانید. 16همچنین با پوست بُزها بازوها و قسمتی از گردن او را كه مو نداشت پوشانید. 17سپس آن غذای خوشمزه را با مقداری از نانی كه پخته بود به او داد.
18یعقوب نزد پدرش رفت و گفت: «پدر!»
او جواب داد: «بله، تو كدام‌یک از پسران من هستی؟»
19یعقوب گفت: «من پسر بزرگ تو عیسو هستم. كاری را كه به من گفته بودی انجام دادم. لطفاً بلند شو بنشین و غذایی را كه برایت آورده‌ام بگیر و از خدایت برایم طلب بركت كن.» 20اسحاق گفت: «پسرم، چطور توانستی به این زودی آن را آماده كنی؟» یعقوب جواب داد: «خداوند خدای تو، مرا كمک كرد.» 21اسحاق به یعقوب گفت: «جلوتر بیا تا بتوانم تو را لمس كنم تا ببینم آیا واقعاً تو عیسو هستی؟» 22یعقوب جلوتر رفت. اسحاق او را لمس كرد و گفت: «صدای تو مثل صدای یعقوب است. امّا بازوهای تو مثل عیسوست.» 23او نتوانست یعقوب را بشناسد چونكه بازوهای او مثل بازوهای عیسو مو داشت. او می‌خواست برای یعقوب دعای بركت بخواند 24ولی باز از او پرسید: «آیا تو واقعاً عیسو هستی؟»
او جواب داد: «بله، من عیسو هستم.»
25اسحاق گفت: «مقداری از آن غذا را برای من بیاور تا بخورم و بعد از آن برای تو دعای بركت بخوانم.» یعقوب، غذا و مقداری هم شراب برای او آورد. 26اسحاق بعد از خوردن و نوشیدن به او گفت: «پسرم، نزدیکتر بیا و مرا ببوس.» 27همین كه آمد تا پدرش را ببوسد، اسحاق لباسهای او را بو كرد. پس برای او دعای بركت خواند و گفت: «بوی خوش پسر من، مانند بوی مزرعه‌ای است كه خداوند آن را بركت داده است. 28خدا از آسمان شبنم و از زمین فراوانی نعمت و غلاّت و شراب فراوان به تو بدهد. 29قومهای دیگر بندگان تو باشند و ملّتها در مقابل تو تعظیم كنند. بر خویشاوندان خود حكمرانی كنی و فرزندان مادرت به تو تعظیم نمایند. لعنت بر کسیکه تو را نفرین‌كند و متبارک باد كسی‌كه برای تو دعای خیر كند.»
بازگشت عیسو از شكار
30دعای بركت اسحاق تمام شد. همین‌كه یعقوب از آنجا رفت، برادرش عیسو از شكار آمد. 31او غذای خوشمزه‌ای درست كرده و برای پدرش آورده بود. عیسو گفت: «پدر، لطفاً بلند شو بنشین و مقداری از غذایی كه برایت آورده‌ام بخور و دعای بركت برای من بخوان.»
32اسحاق پرسید: «تو كیستی؟»
او جواب داد: «من پسر بزرگ تو عیسو هستم.»
33تمام بدن اسحاق به لرزه افتاد و پرسید: «پس او چه کسی بود كه حیوانی شكار كرد و برای من آورد؟ من آن را خوردم و درست قبل از اینكه تو بیایی برای او دعای بركت خواندم. این بركت برای همیشه از آن او خواهد بود.»
34وقتی عیسو این را شنید با صدای بسیار بلند و جگر سوزی گریه کرد و گفت: «پدر، برای من دعای بركت بخوان.»
35اسحاق گفت: «برادرت آمد و مرا گول زد و بركت تو را از تو گرفت.»
36عیسو گفت: «این دفعهٔ دوّم است كه او مرا فریب داده است. بی‌خود نیست كه اسم او یعقوب است. او اول حق مرا به عنوان نخستزادگی و حالا بركت مرا از من گرفت. آیا دیگر برکتی نمانده است که تو برای من بخواهی؟»
37اسحاق گفت: «من او را بر تو برتری داده‌ام و تمام خویشاوندانش را زیر دست او كرده‌ام. به او غلاّت و شراب داده‌ام و دیگر چیزی نمانده است كه برای تو از خدا بخواهم.»
38عیسو التماس‌كنان به پدرش گفت: «ای پدر، آیا تو فقط حق یک دعای بركت داشتی؟ برای من هم از خدا بركت بخواه.» و سپس با فریاد بلند گریست. 39بنابراین اسحاق به او گفت:
«برای تو نه شبنمی از آسمان خواهد بود
نه فراوانی غلاّت.
40با شمشیرت زندگی خواهی كرد
و غلام برادرت خواهی بود.
امّا هر وقت از دستور او سرپیچی كنی،
آزاد خواهی بود.»
41چون اسحاق دعای بركت را برای یعقوب خوانده بود، عیسو با یعقوب دشمن شد. او با خودش گفت: «وقت مردن پدرم نزدیک است. بعد از آن یعقوب را می‌كشم.»
42ربكا از نقشهٔ عیسو باخبر شد. دنبال یعقوب فرستاد و به او گفت: «برادرت عیسو نقشه كشیده است كه تو را بكشد. 43حالا هرچه به تو می‌گویم انجام بده. بلند شو و به حرّان نزد برادرم فرار كن. 44برای مدّتی نزد او بمان تا عصبانیّت برادرت از بین برود. 45وقتی او این موضوع را فراموش كرد، من یک نفر را می‌فرستم تا تو بازگردی. چرا هردوی شما را در یک روز از دست بدهم؟»
46ربكا به اسحاق گفت: «به‌خاطر زنهای عیسو كه بیگانه هستند، از عمر خودم سیر شده‌ام. حالا اگر یعقوب هم با یكی از همین دختران حِتی ازدواج كند، دیگر برای من مرگ بهتر از زندگی است.»
28
اسحاق یعقوب را نزد لابان می‌فرستد
1اسحاق یعقوب را صدا كرد. به او سلام كرد و گفت: «با دختران كنعانی ازدواج نكن. 2به بین‌النهرین به خانهٔ پدربزرگت بتوئیل برو و با یكی از دختران دایی خود لابان ازدواج كن. 3تا خدای قادر مطلق ازدواج تو را بركت دهد و فرزندان زیاد به تو بدهد. بنابراین تو پدر ملّتهای بسیار خواهی شد. 4تا خدا همان‌طور كه ابراهیم را بركت داد، تو و فرزندان تو را نیز بركت دهد تا تو مالک این سرزمینی كه در آن زندگی می‌كنی و خدا آن را به ابراهیم داده است، بشوی.» 5اسحاق، یعقوب را به بین‌النهرین به نزد لابان پسر بتوئیل اَرامی فرستاد. لابان برادر ربكا -مادر یعقوب و عیسو- بود.
عیسو زن دیگری می‌گیرد
6عیسو فهمید كه اسحاق برای یعقوب دعای بركت خوانده و او را به بین‌النهرین فرستاده است تا برای خود زن بگیرد. او همچنین فهمید، وقتی اسحاق برای یعقوب دعای بركت می‌خواند به او دستور داد كه با دختران كنعانی ازدواج نكند. 7او اطّلاع داشت كه یعقوب دستور پدر و مادرش را اطاعت كرده و به بین‌النهرین رفته است. 8او می‌دانست كه پدرش از زنان كنعانی خوشش نمی‌آید. 9پس به نزد اسماعیل، پسر ابراهیم رفت و با محلت دختر اسماعیل كه خواهر نبایوت بود، ازدواج كرد.
رؤیای یعقوب در بیت‌ئیل
10یعقوب بئرشبع را ترک كرد و به طرف حرّان رفت. 11هنگام غروب آفتاب به محلی رسید. همان‌جا سنگی زیر سر خود گذاشت و خوابید. 12در خواب دید، پلّكانی در آنجا هست كه یک سرش بر زمین و سر دیگرش در آسمان است و فرشتگان از آن بالا و پایین می‌روند. 13و خداوند در كنار آن ایستاده و می‌گوید: «من هستم خدای ابراهیم و اسحاق. من این زمینی را كه روی آن خوابیده‌ای به تو و به فرزندان تو خواهم داد. 14نسل تو مانند غبار زمین زیاد خواهد شد. آنها قلمرو خود را از هر طرف توسعه خواهند داد. من به وسیلهٔ تو و فرزندان تو، همهٔ ملّتها را بركت خواهم داد. 15به خاطر داشته باش كه من با تو خواهم بود. و هر جا بروی تو را محافظت خواهم كرد و تو را به این زمین باز خواهم آورد. تو را ترک نخواهم كرد تا همهٔ چیزهایی را كه به تو وعده داده‌ام به انجام برسانم.»
16یعقوب از خواب بیدار شد و گفت: «خداوند در اینجاست. او در این مكان است و من این را نمی‌دانستم.» 17او ترسید و گفت: «این چه جای ترسناكی است. این جا باید خانهٔ خدا باشد. اینجا دروازهٔ آسمان است.»
18یعقوب روز بعد، صبح زود برخاست. او سنگی را كه زیر سر خود گذاشته بود برداشت و آن را به عنوان یک ستون یادبود در آنجا گذاشت. بر روی آن روغن زیتون ریخت تا به این وسیله آن را برای خدا وقف كند. 19او اسم آن شهر را كه تا آن موقع لوز نامیده می‌شد، بیت‌ئیل گذاشت. 20بعد از آن یعقوب برای خداوند نذر كرد و گفت: «اگر تو با من باشی و مرا در این سفر محافظت نمایی، به من خوراک و لباس بدهی 21و من به سلامتی به خانهٔ پدرم بازگردم، تو خدای من خواهی بود. 22این ستون یادبودی كه برپا كرده‌ام محل پرستش تو خواهد شد و از هرچه به من بدهی ده یک آن را به تو خواهم داد.»
29
رفتن یعقوب به خانهٔ لابان
1یعقوب راه خود را ادامه داد و به طرف سرزمین مشرق رفت. 2در صحرا بر سر چاهی رسید كه سه گلّهٔ گوسفند در اطراف آن خوابیده بودند. از این چاه به گلّه‌ها آب می‌دادند. سنگ بزرگی بر سر چاه بود. 3وقتی همهٔ گوسفندها در آنجا جمع می‌شدند، چوپانان سنگ را از دهانهٔ چاه بر می‌داشتند و به گلّه‌ها آب می‌دادند و بعد از آن دوباره سنگ را بر دهانهٔ چاه می‌گذاشتند.
4یعقوب از چوپانان پرسید: «دوستان من، شما اهل كجا هستید؟»
آنها جواب دادند: «اهل حران هستیم.»
5او پرسید: «آیا شما لابان پسر ناحور را می‌شناسید؟»
آنها جواب دادند: «بله، می‌شناسیم.»
6او پرسید: «حالش خوب است؟»
آنها جواب دادند: «بله خوب است. نگاه كن، این دخترش راحیل است كه همراه گلّه‌اش می‌آید.»
7یعقوب گفت: «هنوز هوا روشن است و وقت جمع‌كردن گلّه‌ها نیست. چرا به آنها آب نمی‌دهید تا دوباره به چرا بازگردند؟»
8آنها جواب دادند: «تا همهٔ گلّه‌ها در اینجا جمع نشوند ما نمی‌توانیم به آنها آب بدهیم. وقتی همه جمع شوند، سنگ را از دهانهٔ چاه برمی‌داریم و به آنها آب می‌دهیم.»
9یعقوب با آنها مشغول گفت‌وگو بود كه راحیل با گلّهٔ پدرش لابان به آنجا آمد. 10وقتی یعقوب دختر دایی خود، راحیل را دید كه با گلّه آمده است، بر سر چاه رفت. سنگ را از دهانهٔ چاه كنار زد و گوسفندان را آب داد. 11سپس راحیل را بوسید و از شدّت خوشحالی گریه کرد. 12یعقوب به راحیل گفت: «من خویشاوند پدرت و پسر ربكا هستم.»
راحیل دوید تا به پدرش خبر دهد. 13وقتی لابان خبر آمدن خواهر‌زاده‌اش یعقوب را شنید، به استقبال او دوید. او را در آغوش كشید و بوسید و به خانه آورد. یعقوب تمام ماجرا را برای لابان شرح داد. 14لابان گفت: «تو در حقیقت از گوشت و خون من هستی.» یعقوب مدّت یک ماه در آنجا ماند.
خدمت یعقوب به‌خاطر راحیل و لیه
15لابان به یعقوب گفت: «تو نباید به‌خاطر اینکه خویشاوند من هستی، برای من مفت كار كنی. چقدر مزد می‌خواهی؟» 16لابان دو دختر داشت. اسم دختر بزرگ لیه و اسم دختر كوچک راحیل بود. 17لیه چشمان قشنگی*مفهوم دقيق اين واژه در زبان عبری مشخص نیست. داشت، ولی راحیل خوش اندام و زیبا بود.
18یعقوب راحیل را دوست می‌داشت. بنابراین به لابان گفت: «اگر اجازه دهی با دختر كوچک تو راحیل ازدواج كنم، هفت سال برای تو كار می‌كنم.»
19لابان در جواب گفت: «اگر دخترم را به تو بدهم، بهتر از این است كه به دیگران بدهم. همین‌جا نزد من بمان.»
20یعقوب برای اینکه با راحیل ازدواج كند، هفت سال در آنجا كار كرد. امّا چون راحیل را خیلی دوست می‌داشت، این مدّت به نظرش مانند چند روز بود.
21بعد از این مدّت یعقوب به لابان گفت: «وقت آن رسیده است. دخترت را به من بده تا با او عروسی كنم.» 22لابان مجلس عروسی برپا كرد و همهٔ مردم آنجا را دعوت كرد. 23امّا در آن شب لابان به جای راحیل، لیه را به یعقوب داد و یعقوب با او همخواب شد. 24(لابان كنیز خود زلفه را به دخترش لیه بخشید.) 25یعقوب تا صبح روز بعد نفهمید كه این لیه است. صبح كه فهمید نزد لابان رفت و به او گفت: «این چه‌كاری بود كه تو كردی؟ من به‌خاطر راحیل برای تو كار كردم. ولی تو مرا فریب دادی.»
26لابان در جواب گفت: «در بین ما رسم نیست كه دختر كوچک را قبل از دختر بزرگ شوهر بدهیم. 27تا جشن روز هفتم عروسی صبر كن. من راحیل را هم در مقابل هفت سال دیگر كه برای من كار كنی به تو می‌دهم.»
28یعقوب قبول كرد. بعد از اینکه یک هفته گذشت، لابان راحیل را هم به یعقوب داد. 29(لابان كنیز خود بلهه را به راحیل بخشید.) 30یعقوب با راحیل عروسی كرد و او را بیشتر از لیه دوست می‌داشت. یعقوب به خاطر راحیل هفت سال دیگر برای لابان كار كرد.
فرزندان یعقوب
31چون خداوند دید كه یعقوب لیه را كمتر از راحیل دوست دارد، به لیه قدرت بچّه‌دار شدن بخشید، ولی راحیل نازا ماند. 32لیه آبستن شد و پسری به دنیا آورد. او گفت: «خداوند ناراحتی مرا دیده است. حالا شوهرم مرا دوست خواهد داشت.» بنابراین اسم بچّه را رئوبین گذاشت. 33لیه باز هم آبستن شد و پسری زایید و گفت: «خداوند این پسر را هم به من داده است چونكه می‌داند من محبوب شوهرم نیستم.» پس اسم این پسر را هم شمعون گذاشت. 34بار دیگر او آبستن شد و پسر دیگری زایید. او گفت: «حالا شوهرم به من دلبستگی بیشتری خواهد داشت چون پسری برای او زاییده‌ام.» پس اسم این پسر را لاوی گذاشت. 35او باز هم آبستن شد و پسر دیگری زایید و گفت: «این بار خداوند را سپاس خواهم گفت.» اسم این پسر را یهودا گذاشت. لیه بعد از این دیگر آبستن نشد.
30
1راحیل فرزندی نزایید و به‌خاطر همین به خواهرش حسادت می‌كرد. او به یعقوب گفت: «یا به من بچّه بده یا من می‌میرم.»
2یعقوب از دست راحیل عصبانی شد و گفت: «من نمی‌توانم جای خدا را بگیرم. اوست كه تو را از بچّه‌دار شدن باز داشته است.»
3راحیل گفت: «بیا و با كنیز من بلهه همبستر شو تا او به جای من بچّه‌ای بزاید و به این وسیله من مادر بشوم.» 4پس او كنیز خود بلهه را به شوهرش داد و یعقوب با او همبستر شد. 5بلهه آبستن شد و برای یعقوب پسری زایید. 6راحیل گفت: «خدا حق من را داده و دعای مرا شنیده است. او به من پسری داده است.» پس اسم این پسر را دان گذاشت. 7بلهه بار دیگر آبستن شد و پسر دیگری برای یعقوب زایید. 8راحیل گفت: «من با خواهر خود مبارزهٔ سختی كرده‌ام و پیروز شده‌ام.» بنابراین اسم آن پسر را نفتالی گذاشت.
9امّا لیه وقتی دید دیگر نمی‌تواند بچّه‌دار شود، كنیز خود زلفه را به یعقوب داد. 10پس زلفه پسری برای یعقوب زایید. 11لیه گفت: «من سعادتمند شده‌ام.» پس اسم او را جاد گذاشت. 12زلفه برای یعقوب پسر دیگری زایید. 13لیه گفت: «من چقدر خوشحال هستم. دیگر، همهٔ زنان مرا خوشحال خواهند خواند.» پس اسم او را اشیر گذاشت.
14موقع درو گندم، رئوبین به مزرعه رفت. او مهر گیاهی پیدا كرد و آن را برای مادرش لیه آورد. راحیل به لیه گفت: «خواهش می‌كنم مقداری از مهر گیاه پسرت را به من بده.»
15لیه جواب داد: «آیا این کافی نیست كه تو شوهر مرا تصاحب كرده‌ای؟ حالا هم كوشش می‌كنی كه مهر گیاه پسر مرا از من بگیری؟»
راحیل گفت: «اگر مهر گیاه پسرت را به من بدهی می‌توانی به جای آن امشب با یعقوب بخوابی.»
16وقت عصر بود. یعقوب از مزرعه می‌آمد. لیه به استقبال او رفت و گفت: «تو امشب باید با من بخوابی، زیرا من مِهر گیاه پسرم را برای این‌كار داده‌ام.» پس آن شب یعقوب با او خوابید.
17خدا دعای لیه را مستجاب كرد و او آبستن شد و پنجمین پسرش را زایید. 18سپس لیه گفت: «خدا به من پاداش داده است. زیرا من كنیز خود را به شوهرم داده‌ام.» پس او اسم پسرش را یساكار گذاشت. 19لیه بار دیگر آبستن شد و پسر ششم را برای یعقوب زایید. 20او گفت: «خدا هدیه‌ای عالی به من داده است. حالا دیگر مورد توجّه شوهرم قرار می‌گیرم، چون شش پسر برای او زاییده‌ام.» پس اسم او را زبولون گذاشت. 21بعد از آن دختری زایید و اسمش را دینه گذاشت.
22خدا راحیل را به یاد آورد. دعای او را مستجاب كرد و به او قدرت بچّه‌دار شدن عطا فرمود. 23او آبستن شد و پسری زایید. راحیل گفت: «خدا پسری به من داده و به این وسیله ننگ مرا برطرف ساخته است.» 24بنابراین اسم او را یوسف گذاشت و گفت: «خداوند پسر دیگری هم به من خواهد داد.»
قرارداد یعقوب با لابان
25بعد از تولّد یوسف، یعقوب به لابان گفت: «اجازه بده به وطن خودم و به خانه‌ام بازگردم. 26زنان و بچّه‌های مرا كه به خاطر آنها برای تو كار كرده‌ام به من بده تا از اینجا بروم. البتّه تو خوب می‌دانی كه چطور به تو خدمت كرده‌ام.»
27لابان به او گفت: «خواهش می‌كنم به حرفهای من گوش كن، من فال گرفته‌ام و فهمیده‌ام كه خداوند به‌خاطر تو مرا بركت داده است. 28پس حالا بگو مزدت چقدر است تا به تو بدهم.»
29یعقوب جواب داد: «تو می‌دانی كه چطور گلّه‌های تو تحت مراقبت من زیاد شده‌اند. 30وقتی من نزد تو آمدم، اموال تو كم بود ولی حالا زیاد شده است. خداوند به‌خاطر من تو را بركت داده است. حالا دیگر وقت آن است كه من به فكر خودم باشم.»
31لابان پرسید: «چه چیزی باید به تو بدهم؟» یعقوب جواب داد: «من هیچ مزدی نمی‌خواهم. اگر با پیشنهاد من موافق باشی من به كارم ادامه می‌دهم و از گلّه‌های تو مواظبت می‌كنم: 32امروز به میان گلّه‌های تو می‌روم و تمام برّه‌های سیاه و بُزغاله‌های ابلق را به جای مزد خودم جدا می‌كنم. 33موقعی که بیایی تا آنچه را من به جای مزد خود برمی‌دارم ببینی براحتی می‌توانی بفهمی كه من با تو بی‌ریا و راست بوده‌ام. اگر گوسفندی كه سیاه نباشد و یا بُزی كه ابلق نباشد پیش من دیدی، بدان كه آن را دزدیده‌ام.»
34لابان گفت: «موافقم. همان‌طور كه گفتی قبول دارم.» 35امّا آن روز لابان تمام بُزهای نری كه ابلق یا خالدار بودند و همچنین تمام بُزهای مادَه‌ای كه ابلق یا خالدار بودند و یا لكهٔ سفیدی داشتند و همهٔ گوسفندان سیاه را جدا كرد و به پسران خود داد تا آنها را ببرند و از آنها مواظبت كنند. 36او با این گلّه سه روز سفر كرد و تا آن جایی كه می‌توانست از یعقوب دور شد. امّا یعقوب از باقیماندهٔ گلّه مواظبت می‌كرد.
37یعقوب شاخه‌های سبز درخت سپیدار و بادام و چنار را برداشت و روی پوست آنها را خط‌خطی كرد تا سفیدی آنها معلوم شود. 38بعد وقتی گلّه برای نوشیدن آب می‌آمد، او این شاخه‌ها را در آبخور آنها می‌انداخت. زیرا حیوانات هنگامی كه برای نوشیدن آب می‌آمدند، جفت‌گیری می‌كردند. 39وقتی بُزها در مقابل این شاخه‌ها آبستن می‌شدند بُزغاله‌های آنها ابلق و خالدار به دنیا می‌آمدند.
40یعقوب گوسفندها را از بُزها جدا می‌كرد و آنها را در طرف دیگر مقابل حیوانات ابلق و خالدار گلّهٔ لابان نگهداری می‌كرد. به این ترتیب او گلّهٔ خود را مرتب زیاد می‌كرد و آنها را از گلّهٔ لابان جدا نگهداری می‌كرد.
41هنگامی كه حیوانات قوی و سالم جفت‌گیری می‌كردند، یعقوب شاخه‌ها را در آبخور آنها می‌گذاشت و آنها در میان شاخه‌ها آبستن می‌شدند. 42امّا وقتی حیوانات ضعیف جفت‌گیری می‌كردند یعقوب شاخه‌ها را در آبخور آنها نمی‌گذاشت. به این ترتیب حیوانات ضعیف به لابان می‌رسید و حیوانات قوی و سالم مال یعقوب می‌شد. 43به این ترتیب یعقوب بسیار ثروتمند شد. او صاحب گلّه‌های بسیار شد و بردگان و شتران و الاغهای بسیار داشت.
31
فرار یعقوب از پیش لابان
1یعقوب شنید كه پسران لابان می‌گویند: «تمام ثروت یعقوب مال پدر ماست. او تمام دارایی‌اش را از اموال پدر ما به دست آورده است.» 2همچنین یعقوب دید كه لابان دیگر مانند سابق با او دوست نیست. 3سپس خداوند به او فرمود: «به سرزمین اجدادت یعنی جایی كه در آن به دنیا آمدی برو. من با تو خواهم بود.»
4پس یعقوب برای راحیل و لیه پیغام فرستاد تا در مزرعه، جایی كه گلّه‌ها هستند، نزد او بیایند. 5به آنها گفت: «من فهمیده‌ام كه پدر شما دیگر مثل سابق با من دوستانه رفتار نمی‌كند. ولی خدای پدرم با من بوده است. 6هردوی شما می‌دانید كه من با تمام وجودم برای پدر شما كار كرده‌ام. 7ولی پدر شما مرا فریب داده و تا به حال ده بار اجرت مرا عوض كرده است. ولی خدا نگذاشت كه او به من صدمه‌ای بزند. 8هر وقت لابان می‌گفت: 'بزهای ابلق اجرت تو باشد'، تمام گلّه، بُزغاله‌های ابلق زاییدند. وقتی می‌گفت: 'بُزغاله‌های خالدار و ابلق اجرت تو باشد'، تمام گلّه، بُزغاله‌های خالدار و خط‌خطی زاییدند. 9خدا گلّه‌های پدر شما را از او گرفته و به من داده است.
10«موقع جفت‌گیری گلّه‌ها خوابی دیدم، كه بُزهای نری كه جفت‌گیری می‌كنند، ابلق، خالدار و خط‌خطی هستند. 11فرشتهٔ خداوند در خواب به من گفت: 'یعقوب' گفتم: 'بلی' 12او ادامه داد: 'نگاه كن. تمام بُزهای نر كه جفت‌گیری می‌كنند، ابلق، خالدار و خط‌خطی هستند. من این‌كار را كرده‌ام. زیرا تمام كارهایی را كه لابان با تو كرده است، دیده‌ام. 13من خدایی هستم كه در بیت‌ئیل بر تو ظاهر شدم. در جایی كه یک ستون سنگی به عنوان یادبود بنا كردی و روغن زیتون روی آن ریختی. همان جایی كه برای من وقف كردی. حالا حاضر شو و به سرزمینی كه در آن به دنیا آمدی بازگرد.'»
14راحیل و لیه در جواب یعقوب گفتند: «از پدر ما ارثی برای ما گذاشته نشده است. 15او ما را مثل بیگانه‌ها فریب داده است. ما را فروخته و قیمت ما را خرج كرده است. 16تمام این ثروتی كه خدا از پدر ما گرفته است مال ما و بچّه‌های ماست و هرچه خدا به تو گفته است، انجام بده.»
17-18پس یعقوب تمام گلّه‌ها و تمام چیزهایی را كه در بین‌النهرین به دست آورده بود، جمع كرد. زنها و بچّه‌های خود را سوار شتر كرد و آماده شد تا به سرزمین پدری‌اش یعنی كنعان برگردد. 19لابان رفته بود پشم گوسفندانش را بچیند. وقتی او نبود، راحیل بُتهایی را كه در خانهٔ پدرش بود دزدید. 20یعقوب، لابان را فریب داد و به او خبر نداد كه می‌خواهد از آنجا برود. 21او هرچه داشت جمع كرد و با عجله از آنجا رفت. او از رودخانهٔ فرات گذشت و به سمت تپّه‌های جلعاد رفت.
لابان یعقوب را تعقیب می‌كند
22بعد از سه روز به لابان خبر دادند كه یعقوب فرار كرده است. 23او مردان خود را جمع كرد و به تعقیب یعقوب پرداخت بالاخره بعد از هفت روز در تپّه‌های جلعاد به او رسید. 24آن شب خدا در خواب به لابان ظاهر شد و به او فرمود: «مواظب باش مبادا یعقوب را به هیچ‌وجه آزار دهی.» 25یعقوب در كوه اردو زده بود. لابان و یاران او هم در تپّه‌های جلعاد اردو زدند.
26لابان به یعقوب گفت: «چرا مرا فریب دادی و دختران مرا مانند اسیر جنگی با خود بردی؟ 27چرا مرا فریب دادی و بدون خبر فرار كردی؟ اگر به من خبر می‌دادی تو را با ساز و آواز بدرقه می‌كردم. 28تو حتّی نگذاشتی كه من نوه‌ها و دخترهایم را برای خداحافظی ببوسم. این‌كارت احمقانه بود. 29من قدرت آن را دارم كه تو را اذیّت كنم، امّا دیشب خدای پدرت به من گفت كه تو را آزار ندهم. 30من می‌دانم كه تو علاقهٔ زیادی داشتی به وطنت بازگردی. امّا چرا بُتهای مرا دزدیدی؟»
31یعقوب جواب داد: «من می‌ترسیدم كه مبادا دخترهایت را با زور از من بگیری. 32امّا پیش هر کسیکه بُتهایت را پیدا كنی، آن شخص باید كشته شود. اینجا در حضور یاران ما جستجو كن و هرچه از اموال خودت دیدی بردار.» یعقوب نمی‌دانست كه راحیل بُتها را دزدیده است.
33لابان چادرهای یعقوب، لیه و كنیزهای آنها را جستجو كرد و چیزی پیدا نكرد. پس به چادر راحیل رفت. 34راحیل بُتها را زیر زین شتر پنهان كرده بود و خودش هم روی آن نشسته بود. لابان تمام چادر او را جستجو كرد ولی آنها را پیدا نكرد. 35راحیل به پدرش گفت: «از من دلگیر نشو، چون عادت ماهانهٔ زنانگی دارم و نمی‌توانم در حضور تو بایستم.» لابان با وجود جستجوی زیاد نتوانست بُتهای خود را پیدا كند.
36آنگاه یعقوب خشمگین شد و به لابان پرخاش كرد و گفت: «چه خطایی از من سر زده كه تو این‌طور مرا تعقیب كردی؟ 37تو تمام اموال مرا جستجو كردی چه چیزی از اسباب خانه‌ات را پیدا كردی؟ هرچه پیدا كردی اینجا میان یاران خودت و یاران من بگذار تا آنها ببینند و بگویند حق با كدام‌یک از ماست. 38من مدّت بیست سال با تو بودم. در این مدّت یكی از گوسفندان و یا بُزهای تو بچّه نینداخته است و من حتّی یک میش از گلّهٔ تو برای خودم برنداشته‌ام. 39هرگز گوسفندی را كه حیوان وحشی آن را كشته بود نزد تو نیاوردم تا به تو نشان دهم كه تقصیر من نبوده، بلكه خودم عوض آن را می‌دادم. تو آنهایی را كه در شب و یا روز دزدیده می‌شدند، از من مطالبه می‌كردی. 40بارها از گرمای روز و سرمای شب نزدیک بود از بین بروم و نمی‌توانستم بخوابم. 41همین‌طور بیست سال تو را خدمت كردم. چهارده سال برای دو دخترت و شش سال برای گلّه‌ات، با وجود این تو ده مرتبه اجرت مرا تغییر دادی. 42هرگاه خدای پدرانم، خدای ابراهیم و اسحاق با من نمی‌بود تو دست خالی مرا بیرون می‌كردی. ولی خدا زحمات مرا دیده است که چطور كار می‌كردم و دیشب تو را سرزنش كرده است.»
توافق یعقوب و لابان
43لابان در جواب یعقوب گفت: «این دختران، دختران من و بچّه‌های آنها بچّه‌های من و این گلّه هم گلّهٔ من است. در حقیقت هرچه كه اینجا می‌بینی مال من است. امّا چون نمی‌توانم دخترهایم و بچّه‌های آنها را از تو بگیرم، 44حاضرم با تو پیمان ببندم. پس بیا تا یک ستون سنگی درست كنیم تا نشانهٔ پیمان ما باشد.»
45پس یعقوب یک سنگ برداشت و آن را به عنوان یادبود در آنجا برپا كرد. 46او به یاران خود دستور داد تا چند تخته سنگ بیاورند و روی هم بگذارند. سپس، آنها در كنار آن پشته سنگها با هم غذا خوردند. 47لابان اسم آنجا را «یجر سهدوتا» گذاشت. ولی یعقوب آنجا را «جلعید» نامید. 48لابان به یعقوب گفت: «این پشته سنگها از امروز بین من و تو برای شهادت است.» به این سبب است که اسم آنجا را جلعید گذاشتند. 49لابان همچنین گفت: «وقتی ما از یكدیگر جدا می‌شویم خدا بین ما نظارت كند.» پس آنجا را مصفه هم نامیدند. 50لابان به سخنان خود ادامه داد و گفت: «اگر دخترهای مرا اذیّت كنی و یا به غیراز آنها زن دیگری بگیری، هرچند كه من ندانم، ولی بدان كه خدا بین ما ناظر است. 51این ستونی كه بین تو و خودم درست كردم و این تپّه سنگهایی كه به عنوان شاهد درست كردیم، 52هردوی آنها شهادت خواهند داد. من هرگز از این ستون رد نخواهم شد تا به تو حمله كنم و تو هم هرگز از این ستون و یا تپّه سنگها برای حمله به من عبور نخواهی كرد. 53خدای ابراهیم و خدای ناحور بین ما داوری خواهد كرد.» سپس یعقوب به نام خدایی كه پدرش اسحاق او را پرستش می‌كرد قسم یاد كرد كه این پیمان را حفظ خواهد كرد. 54آنگاه یعقوب بر روی آن كوه قربانی كرد و یاران خود را برای غذا خوردن دعوت كرد. بعد از خوردن غذا آنها شب را در كوه به سر بردند. 55روز بعد صبح زود، لابان نوه‌ها و دخترهای خود را بوسید و برای آنها دعای خیر كرد و به طرف خانه‌اش رفت.
32
آمادگی یعقوب برای ملاقات با عیسو
1وقتی یعقوب در راه بود، چند فرشته با او روبه‌رو شدند. 2یعقوب آنها را دید و گفت: «اینجا لشکر خداست.» پس اسم آنجا را «مهانیائیم» گذاشت.
3یعقوب چند نفر قاصد به اَدوم فرستاد تا نزد برادرش عیسو بروند. 4به آنها گفت: «به آقایم عیسو بگویید، من یعقوب بندهٔ تو هستم و تا به حال نزد لابان بودم. 5من در آنجا صاحب گاوها، الاغها، گوسفندان، بُزها و غلامان شدم. حالا برای تو پیغام فرستاده‌ام به این امید كه مورد لطف و توجّه تو قرار بگیرم.»
6وقتی قاصدان پیش یعقوب برگشتند، گفتند: «ما نزد برادرت عیسو رفتیم. او الآن با چهارصد نفر به استقبال تو می‌آید.» 7یعقوب نگران شد و ترسید. پس همراهان خود و گوسفندان، بُزها، گاوها و شتران خود را به دو دسته تقسیم كرد. 8او با خود گفت: «اگر عیسو بیاید و به دستهٔ اول حمله كند، دستهٔ دوم می‌توانند فرار كنند.»
9پس یعقوب دعا كرد و گفت: «ای خدای پدرم ابراهیم و خدای پدرم اسحاق، ای خداوندی كه به من فرمودی: 'به سرزمین خود و به نزد فامیل خود بازگردم و تو همه چیز را برای خیریّت من به كار خواهی برد.' 10من بندهٔ تو هستم و ارزش این همه مهربانی و وفاداریی را كه به من كرده‌ای ندارم. من فقط با یک عصا از این اردن عبور كردم، ولی حالا كه برگشته‌ام مالک دو گروه هستم. 11حالا دعا می‌كنم كه مرا از دست برادرم عیسو نجات بدهی. من می‌ترسم كه او بیاید و به ما حمله كند و همهٔ ما را با زنها و بچهّ‌ها از بین ببرد. 12تو قول دادی همه چیز را برای من به خیریّت بگردانی و نسل مرا مانند ریگهای كنار دریا آن‌قدر زیاد كنی كه كسی نتواند آنها را بشمارد.»
13او شب در آنجا ماند و سپس از آنچه داشت هدایایی برای برادرش عیسو تهیّه كرد. 14دویست بُز ماده و بیست بُز نر، دویست میش و بیست قوچ. 15سی شتر شیرده با بچّه‌های آنها. چهل گاو ماده و ده گاو نر. بیست الاغ ماده و ده الاغ نر. 16آنها را به چند گلّه تقسیم كرد و هر گلّه را به یكی از غلامانش سپرد. به آنها گفت: «شما جلوتر از من به دنبال هم بروید و بین هر گلّه فاصله بگذارید.» 17به غلام اول دستور داد: «وقتی برادرم عیسو تو را دید و پرسید 'اربابت كیست و كجا می‌روی و این حیوانات مال كیست؟' 18تو باید بگویی 'اینها مال بندهٔ تو یعقوب است. او اینها را به عنوان هدیه برای آقایش عیسو فرستاده است. خود او هم پشت سر ما می‌آید.'» 19همین‌طور به دوّمی و سومی و به همهٔ کسانیکه مسئول این گلّه‌ها بودند، گفت: «شما هم وقتی عیسو را دیدید باید همین را بگویید. 20بگویید بندهٔ تو یعقوب پشت سر ماست.» یعقوب فكر می‌كرد كه با این هدایایی كه قبل از خودش می‌فرستد ممكن است عیسو را خشنود گرداند تا وقتی او را ببیند مورد بخشش او واقع شود. 21پس هدایا را جلوتر فرستاد و خودش شب را در اردوگاه به سر برد.
كشتی گرفتن یعقوب در فنیئیل
22همان شب یعقوب برخاست. دو زن و دو صیغه و یازده فرزند خود را از وادی یبوق گذرانید. 23بعد از آن تمام دارایی خود را هم از وادی گذرانید. 24امّا خودش به تنهایی در آنجا ماند.
سپس مردی آمد و تا طلوع صبح با یعقوب كشتی گرفت. 25وقتی آن مرد دید كه نمی‌تواند یعقوب را مغلوب كند، ضربه‌ای به ران یعقوب زد و ران او از جا در رفت. 26پس آن مرد گفت: «بگذار بروم، چون سپیده صبح می‌دمد.»
یعقوب گفت: «تا مرا بركت ندهی، نمی‌گذارم.»
27آن مرد پرسید «اسم تو چیست؟» یعقوب گفت: «اسم من یعقوب است.»
28آن مرد گفت: «بعد از این اسم تو یعقوب نخواهد بود. تو با خدا و انسان مبارزه كردی و پیروز شدی. پس بعد از این اسم تو اسرائیل خواهد بود.»
29یعقوب گفت: «حالا اسم خودت را به من بگو.»
امّا او گفت: «چرا اسم مرا می‌پرسی؟» و پس از آن یعقوب را بركت داد.
30یعقوب گفت: «من خدا را روبه‌رو دیده‌ام و هنوز زنده‌ام.» پس اسم آن محل را فنیئیل گذاشت. 31وقتی یعقوب فنیئیل را ترک می‌كرد، خورشید طلوع كرد. یعقوب به‌خاطر ضربه‌ای كه به رانش خورده بود، می‌لنگید. 32حتّی امروز هم بنی‌اسرائیل ماهیچهٔ كاسهٔ ران را نمی‌خورند. زیرا همین قسمت از ران یعقوب ضربه خورده بود.
33
ملاقات یعقوب و عیسو
1یعقوب دید كه عیسو با چهارصد نفر مرد می‌آید. پس بچّه‌هایش را بین راحیل و لیه و دو صیغه قسمت كرد. 2صیغه‌ها و بچّه‌های آنها را اول و پشت سر آنها لیه و بچّه‌های او را و راحیل و یوسف را هم در آخر گذاشت. 3یعقوب جلوتر از آنها رفت و هفت مرتبه به خاک افتاد و سجده كرد تا به برادرش رسید. 4ولی عیسو دوید و به استقبال یعقوب رفت. دستش را به گردن او انداخت و او را بوسید. آنها هر دو گریه می‌كردند. 5وقتی عیسو به اطراف نگاه كرد و زنها و بچهّ‌ها را دید، پرسید: «این همراهان تو كیستند؟»
یعقوب گفت: «ای آقای من، اینها زنها و فرزندان من هستند كه خداوند از روی لطف به من داده است.» 6پس صیغه‌ها و بچّه‌های آنها جلو آمدند و تعظیم كردند. 7سپس لیه و فرزندانش و آخر همه یوسف و راحیل جلو آمدند و تعظیم كردند.
8عیسو پرسید: «مقصودت از آن دسته‌های دیگری كه دیدم، چیست؟» یعقوب گفت: «آنها برای خشنودی تو بود.»
9امّا عیسو گفت: «برادر، من به اندازهٔ كافی دارم. اینها را برای خودت نگه‌دار.»
10یعقوب گفت: «نه، خواهش می‌كنم اگر به من لطف داری، هدایای مرا قبول كن. دیدن روی تو برای من مثل این است که خدا را دیده‌ام. تو با من خیلی دوستانه رفتار كرده‌ای. 11لطفاً این هدایا را كه برای تو آورده‌ام، قبول كن. خدا به من لطف كرده و هرچه احتیاج داشته‌ام به من داده است.» یعقوب آن‌قدر به عیسو اصرار كرد تا عیسو آنها را قبول كرد.
12عیسو گفت: «پس حاضر شو تا برویم. من هم با شما می‌آیم.»
13یعقوب گفت: «ای آقای من، تو می‌دانی كه بچّه‌ها ضعیف هستند و من هم باید از گوسفندان و گاوها و بچّه‌های آنها مواظبت كنم. اگر آنها را یک روز بدوانم، همهٔ آنها می‌میرند. 14ای آقای من لطفاً تو جلوتر برو، بنده هم آهسته طوری كه گلّه‌ها و بچهّ‌ها بتوانند بیایند، به دنبال تو خواهم آمد تا در اَدوم به شما برسم.»
15عیسو گفت: «پس بگذار چند نفر از این مردانی كه با من هستند نزد تو بگذارم.» امّا یعقوب گفت: «ای آقای من احتیاجی به آنها نیست. فقط لطف تو برای من كافی است.» 16پس همان روز عیسو به طرف اَدوم رفت. 17امّا یعقوب به سُكوّت رفت، و در آنجا خانه‌ای برای خودش ساخت و جایی هم برای گلّه درست كرد. به این سبب اسم آن محل را سُكوّت گذاشتند.
18پس یعقوب از بین‌النهرین به سلامتی به شهر شكیم در سرزمین کنعان رسید و در مزرعه‌ای نزدیک شهر، اردو زد. 19او آن مزرعه را از پسران حمور -پدر شكیم- به صد سکّهٔ نقره خرید. 20در آنجا قربانگاهی درست كرد و آن را قربانگاه ئیل، یعنی قربانگاه خدای اسرائیل، نامید.
34
تجاوز به دینه
1روزی دینه -دختر یعقوب و لیه- به دیدار چند نفر از زنان كنعانی رفت. 2شكیم-پسر حمور حوّی- كه رئیس آن منطقه بود، او را دید و به زور او را گرفت و به او تجاوز كرد. 3امّا متوجّه شد كه او دختر بسیار زیبا و دلربایی است و عاشق او شد. پس كوشش می‌كرد كه هرطور شده دل او را بدست آورد. 4پس شكیم به پدرش گفت: «از تو می‌خواهم كه این دختر را برای من بگیری.»
5یعقوب فهمید كه دخترش دینه، لكّه‌دار شده است. امّا چون پسران او با گلّه رفته بودند، كاری نكرد تا آنها بازگردند. 6حمور، پدر شكیم به نزد یعقوب رفت تا با او گفت‌وگو كند. 7در همین موقع پسران یعقوب از مزرعه آمدند. وقتی از ماجرا باخبر شدند بشدّت ناراحت و خشمگین شدند. زیرا كه شكیم به دختر یعقوب تجاوز كرده بود و به این وسیله به قوم اسرائیل توهین شده بود. 8حمور به ایشان گفت: «پسر من شكیم عاشق دختر شما شده است. خواهش می‌كنم اجازه بدهید تا با او ازدواج كند. 9بیایید با هم قرارداد ببندیم تا دختران و پسران ما با هم ازدواج كنند. 10به این ترتیب شما می‌توانید در سرزمین ما بمانید و در هر جایی که می‌خواهید زندگی كنید. آزادانه به كسب و كار مشغول شوید و اموال فراوان برای خود به دست آورید.»
11سپس شكیم به پدر و برادران دینه گفت: «شما این لطف را در حق من بكنید، در عوض هرچه بخواهید به شما خواهم داد. 12هرچه پیشكش و هر چقدر مهریه می‌خواهید من قبول دارم. شما فقط اجازه بدهید كه من با دینه ازدواج كنم.»
13پسران یعقوب، چون شكیم خواهرشان دینه را لكّه‌دار كرده بود، به شكیم و پدرش حمور با حیله جواب دادند. 14آنها گفتند: «ما نمی‌توانیم بگذاریم خواهرمان با مردی كه ختنه نشده است، ازدواج كند. چون این‌كار برای ما ننگ است. 15ما فقط با این شرط می‌توانیم با شما موافقت كنیم و اجازه بدهیم كه دختران و پسران ما با هم ازدواج كنند كه شما هم مثل ما بشوید و تمام مردان شما ختنه شوند. 16آن وقت ما میان شما ساكن خواهیم شد و با شما یک قوم می‌شویم. 17امّا اگر شرط ما را قبول نكنید و ختنه نشوید، ما دخترمان را برمی‌داریم و اینجا را ترک می‌كنیم.»
18این شرط به نظر حمور و پسرش شكیم، پسند آمد. 19آن مرد جوان به‌خاطر عشقی كه به دختر یعقوب داشت برای انجام این شرط هیچ تأخیر نكرد. شكیم در بین فامیل خود از همه عزیزتر بود.
20حمور و پسرش شكیم به محل اجتماع شهر كه در دروازهٔ شهر بود آمدند و به مردان شهر خود گفتند: 21«این مردم با ما دوست هستند. بگذارید اینجا در بین ما زندگی كنند و آزادانه رفت و آمد نمایند. این سرزمین آن‌قدر بزرگ هست كه برای هردوی ما كافی باشد. با دختران آنها ازدواج كنیم و دختران خود را به آنها بدهیم. 22امّا این مردم فقط به این شرط حاضرند در بین ما زندگی كنند و با ما یكی شوند، كه تمام مردان و پسران ما مثل آنها ختنه شوند. 23در این صورت، آیا تمام دارایی آنها و هرچه را كه دارند، مال ما نمی‌شود؟ پس بیایید موافقت كنیم که بین ما زندگی كنند.» 24تمام مردم آن شهر با آنچه حمور و شكیم گفتند موافقت كردند و تمام مردان و پسران ختنه شدند.
25سه روز بعد، وقتی كه مردان به‌خاطر ختنه شدن هنوز درد داشتند، دو پسر یعقوب، شمعون و لاوی -برادران دینه- شمشیر خود را برداشتند و بدون خبر به شهر حمله كردند و تمام مردان را كشتند. 26آنها حمور و پسرش شكیم را هم كشتند و دینه را از خانهٔ شكیم بیرون آوردند و رفتند. 27بعد از این كشتار، پسران دیگر یعقوب شهر را غارت كردند تا انتقام خواهرشان را كه لكّه‌دار شده بود، بگیرند. 28آنها گلّه‌های گوسفند و گاو و الاغ و هرچه كه در شهر و مزرعه بود، برداشتند. 29آنها تمام چیزهای قیمتی را برداشتند و زنان و بچهّ‌ها را اسیر كردند و هرچه در خانه‌ها بود، بردند.
30یعقوب به شمعون و لاوی گفت: «شما مرا به دردسر انداختید. حالا كنعانیان و فرزیان و تمام كسانی‌كه در این سرزمین هستند از من متنفّر خواهند شد. من یاران زیادی ندارم. اگر همهٔ آنها با هم متّحد شوند و به من حمله كنند، تمام ما نابود خواهیم شد.»
31امّا آنها جواب دادند: «ما نمی‌توانیم بگذاریم كه با خواهر ما مثل یک فاحشه رفتار كنند.»
35
برکت خدا به یعقوب در بیت‌ئیل
1خدا به یعقوب فرمود: «برخیز و به بیت‌ئیل برو و در آنجا ساكن شو. در آنجا قربانگاهی برای من بساز، برای خدایی كه وقتی از دست برادرت عیسو فرار می‌كردی، بر تو ظاهر شد.»
2پس یعقوب به خانواده و تمام كسانی كه با او بودند، گفت: «تمام بُتهایی را كه در میان شما هست دور بریزید. خود را پاک كنید و لباس نو بپوشید. 3ما از اینجا به بیت‌ئیل كوچ می‌كنیم. من در آنجا برای خدایی كه هرجا رفتم با من بود و در روز تنگی مرا كمک فرمود، قربانگاهی بنا خواهم كرد.» 4پس آنها تمام بُتهای را كه داشتند، همچنین تمام گوشواره‌هایی را كه در گوششان بود، به یعقوب دادند. یعقوب آنها را در زیر درخت بلوطی در شكیم پنهان كرد.
5وقتی یعقوب و پسرانش حركت كردند، ترس خداوند مردم شهرهای اطراف را فراگرفت. به این‌جهت آنها پسران یعقوب را تعقیب نكردند. 6یعقوب با تمام همراهانش به لوز در سرزمین كنعان كه امروز بیت‌ئیل نامیده می‌شود آمدند. 7او در آنجا قربانگاهی بنا كرد و اسم آنجا را قربانگاه خدای بیت‌ئیل گذاشت. زیرا هنگامی كه او از دست برادرش فرار می‌كرد، خدا خودش را در آنجا بر او ظاهر كرد. 8دبوره، دایه ربكا مرد. او را در زیر درخت بلوطی در جنوب بیت‌ئیل دفن كردند. به همین جهت اسم آن را «بلوط‌ِ گریان» گذاشتند.
9وقتی یعقوب از بین‌النهرین برگشت، خدا دوباره بر او ظاهر شد و او را بركت داد. 10خدا به او فرمود: «اسم تو یعقوب است، امّا بعد از این اسم تو اسرائیل خواهد بود.» 11خدا به او فرمود: «من خدای قادر مطلق هستم. بارور و کثیر شو. اقوام و ملل از نسل تو به وجود آیند و تو جدّ پادشاهان خواهی شد. 12من سرزمینی را كه به ابراهیم و اسحاق دادم به تو و بعد از تو به فرزندان تو خواهم داد.» 13سپس خدا از نزد او بالا رفت. 14یعقوب در همان‌جایی كه خدا با او گفت‌وگو كرد یک ستون سنگی برپا كرد و هدیهٔ نوشیدنی و روغن زیتون روی آن ریخت و آن را تقدیس نمود. 15او اسم آنجا را بیت‌ئیل گذاشت. زیرا در آنجا خدا با او صحبت كرده بود.
فوت راحیل
16یعقوب و خانواده‌اش بیت‌ئیل را ترک كردند. هنوز تا افراته فاصلهٔ زیادی داشتند كه موقع وضع حمل راحیل رسید. زاییدن او بسیار مشكل بود. 17هنگامی كه درد زایمان او خیلی شدید شده بود، قابله به او گفت: «نترس، این هم پسر است.» 18ولی او در حال مرگ بود و در همان حال اسم پسرش را بن‌اونی (یعنی پسر غصهٔ من) گذاشت ولی پدرش او را بنیامین (یعنی پسر دست راست من) نامید.
19راحیل مرد و او را در كنار راه افراته كه حالا بیت‌لحم نامیده می‌شود، دفن كردند. 20یعقوب بر سر قبر او یک ستون سنگی بنا كرد كه هنوز هم آن ستون بر روی قبر راحیل وجود دارد. 21یعقوب از آنجا كوچ كرد و اردوگاه خود را در طرف دیگر بُرج عیدر نصب كرد.
پسران یعقوب
(اول تواریخ 2:1-2)
22وقتی یعقوب در آنجا سكونت داشت، رئوبین با بلهه یكی از صیغه‌های پدر خود همخواب شد و یعقوب این موضوع را فهمید.
پسران یعقوب دوازده نفر بودند. 23پسران لیه عبارت بودند از: رئوبین پسر بزرگ یعقوب، شمعون، لاوی، یهودا، یساكار و زبولون. 24یوسف و بنیامین پسران راحیل بودند. 25دان و نفتالی پسران بلهه كنیز راحیل بودند. 26جاد و اشیر پسران زلفه، كنیز لیه بودند. این پسران در بین‌النهرین متولّد شدند.
فوت اسحاق
27یعقوب به ممری نزدیک حبرون-جایی‌که ابراهیم و اسحاق زندگی می‌كردند- به دیدن پدرش اسحاق رفت. 28اسحاق صد و هشتاد سال داشت. 29او در حالی كه كاملاً پیر شده بود، وفات یافت. پسرانش عیسو و یعقوب او را دفن كردند.
36
نسل عیسو
(اول تواریخ 1:34-37)
1فرزندان عیسو یعنی اَدوم 2كه با دختران كنعانی ازدواج كرده بود عبارتند از: عاده دختر ایلون حِتّی، اهولیبامه، دختر عَنَه دختر صبعون حوی 3و بسمه دختر اسماعیل و خواهرش نبایوت. 4عاده الیفاز را به دنیا آورد و بسمه رعوئیل را زایید. 5اهولیبامه یعوش، یعلام و قورح را زایید. تمام این پسران در سرزمین کنعان برای عیسو متولّد شدند.
6عیسو زنان، پسران، دختران و تمام اهل خانه‌اش را با تمام گلّه‌ها و هرچه در كنعان به دست آورده بود، برداشت و از نزد برادرش یعقوب به جای دیگر رفت. 7زیرا آنها گلّه‌های زیاد داشتند و آن زمین برای هردوی آنها كافی نبود. 8پس عیسو در كوههای سعیر در اَدوم ساكن شد. عیسو همان اَدوم است.
9اینها فرزندان عیسو جدّ اَدومیان هستند: 10-13عاده زن عیسو پسری به نام الیفاز زایید. الیفاز پنج پسر داشت به نامهای: تیمان، اومار، صفو، جَعتام و قناز. او یک پسر هم از زن صیغه‌ای‌اش تمناع داشت به نام عمالیق.
بسمه زن دیگر عیسو هم رعوئیل را به دنیا آورد و رعوئیل چهار پسر داشت به نامهای: نَحَت، زارَح، شمه و مِزّه.
14اهولیبامه، زن عیسو كه دختر عَنَه پسر صبعون بود، سه پسر برای عیسو زایید: یعوش، یعلام و قورح.
15این قبایل از نسل عیسو هستند و الیفاز كه پسر اول عیسو است جدّ این قبایل بود: تیمان، اومار، صفو، قناز، 16قورح، جَعتام و عمالیق. همهٔ اینها از نسل عاده زن عیسو هستند.
17رعوئیل پسر عیسو جدّ این قبایل بود: نَحَت، زارح، شمه، و مِزّه. اینها همه از نسل بسمه زن عیسو بودند.
18اینها هم قبایلی بودند كه از فرزندان اهولیبامه دختر عَنَه- زن عیسو بودند: یعوش، یعلام و قورح. 19تمام این قبایل از نسل عیسو بودند.
نسل سعیر
(اول تواریخ 1:38-42)
20-21مسكن اصلی سرزمین اَدوم بین قبایلی كه از نسل سعیر حوری بودند، تقسیم شد. این قبایل عبارت بودند از: لوطان، شوبال، صبعون، عَنَه، دیشون، ایصر و دیشان.
22لوتان جدّ خاندان حوری و هیمام بود. (لوطان خواهری به نام تمناع داشت.)
23شوبال جدّ خاندانهای، علوان، منَحَت، عیبال، شفو و اونام بود.
24صبعون دو پسر داشت: ایه و عَنَه. (این همان عَنَه است که هنگامی كه در بیابان الاغهای پدرش را می‌چرانید، چشمه‌های آب گرم را پیدا كرد.) 25-26عَنَه پدر دیشون كه جدّ خاندانهای حمدان، ایشبان، بتران، و كِران است، بود. عَنَه دختری به نام اهولیبامه داشت.
27ایصر جدّ خاندانهای بلهان، زعوان و عقان بود.
28دیشان جدّ خاندانهای عوص و اران بود.
29-30اینها قبایل حوری در سرزمین اَدوم هستند: لوتان، شوبال، صبعون، عَنَه، دیشون، ایصر و دیشان.
پادشاهان اَدوم
(اول تواریخ 1:43-54)
31-39قبل از اینکه در اسرائیل پادشاهی سلطنت كند، این پادشاهان به این ترتیب در سرزمین اَدوم سلطنت كردند:
بالع پسر بعور از دینهابه.
یوباب پسر زارح از بُصره.
حوشام از منطقهٔ تیمان.
هداد پسر بداد از عویت.
(هداد، موآبیان را در جنگی در سرزمین موآب شكست داد.)
سَمله از مسریقه.
شاول از رحوبوت رودخانه.
بعل حانان پسر عكبور.
هداد از فاعو. (زن هداد، مهتابیل دختر ماتراد و نوهٔ مذهاب بود.)
40-43عیسو جدّ این قبایل اَدومی بود: تمناع، علوه، یتیت، اهولیبامه، ایله، فینون، قناز، تیمان، مبصار، مجدیئیل و عیرام منطقه‌ای كه هریک از این قبایل در آن زندگی می‌كردند، به نام آنها شناخته شد.
37
یوسف و برادرانش
1یعقوب به زندگی در كنعان كه محل اقامت پدرش بود، ادامه داد. 2و این داستان زندگی یعقوب و خانوادهٔ اوست:
یوسف كه جوان هفده سالهای بود، به اتّفاق برادرانش -پسران بلهه و زلفه زنان صیغه‌ای پدرش- از گلّهٔ پدر خود مواظبت می‌كرد. او از كارهای بدی كه برادرانش می‌كردند به پدرش خبر می‌داد.
3یعقوب، یوسف را از تمام پسرانش بیشتر دوست می‌داشت. زیرا یوسف در زمان پیری او به دنیا آمده بود. او برای یوسف ردای بلندِ آستین داری دوخته بود. 4وقتی برادرانش دیدند كه پدرشان یوسف را بیشتر از آنها دوست دارد، از او خیلی بدشان آمد. به طوری كه نمی‌توانستند با او دوستانه صحبت كنند.
5یک شب یوسف خوابی دید. وقتی خوابش را برای برادرانش تعریف كرد، آنها از او بیشتر متنفّر شدند. 6یوسف گفت: «گوش بدهید چه خوابی دیده‌ام. 7ما همه در یک مزرعه مشغول بستن دسته‌های گندم بودیم. دستهٔ گندم من بلند شد و راست ایستاد. دسته‌های گندم شما دور دستهٔ گندم من ایستادند و در مقابل آن تعظیم كردند.»
8برادرانش گفتند: «آیا فكر می‌كنی تو پادشاه و فرمانروای ما خواهی شد؟» پس به‌خاطر خوابی كه یوسف دیده و برای آنها تعریف كرده بود نفرت آنها از او بیشتر شد.
9بعد از آن یوسف خواب دیگری دید و به برادرانش گفت: «من خواب دیگری دیدم. خواب دیدم كه خورشید و ماه و یازده ستاره به من تعظیم می‌كردند.»
10او این خواب را برای پدرش هم تعریف كرد. پدرش او را سرزنش كرد و گفت: «این چه خوابی است كه دیده‌ای؟ آیا فكر می‌كنی كه من و مادرت و برادرانت آمده و در مقابل تو تعظیم خواهیم كرد؟»
11برادران یوسف به او حسادت می‌ورزیدند. امّا پدرش این موضوع را به‌خاطر سپرد.
فروش یوسف و بردن او به مصر
12یک روز كه برادران یوسف برای چرانیدن گلّه به شكیم رفته بودند، 13یعقوب به یوسف گفت: «برادرانت در شكیم مشغول چرانیدن گلّه هستند، بیا تو را آنجا بفرستم.» یوسف گفت: «من حاضرم.»
14پدرش گفت: «برو و از سلامتی برادرانت و از وضع گلّه برای من خبر بیاور.» پس پدرش او را از دشت حبرون به شكیم فرستاد.
وقتی یوسف به شكیم رسید، 15در آنجا دنبال برادرانش می‌گشت. مردی او را دید و پرسید: «دنبال چه می‌گردی؟»
16یوسف گفت: «دنبال برادرانم می‌گردم. آنها مشغول چرانیدن گلّه هستند. آیا می‌دانی آنها كجا هستند؟»
17آن مرد گفت: «از اینجا رفته‌اند. من از آنها شنیدم كه به دوتان می‌روند.» پس یوسف به دنبال برادران خود رفت و آنها را در دوتان پیدا كرد.
18برادرانش او را از دور دیدند و قبل از اینکه به آنها برسد توطئه چیدند تا او را بكشند. 19آنها به یكدیگر گفتند: «کسیکه برای ما خواب دیده است، می‌آید. 20بیایید همین حالا او را بكشیم و در یكی از این چاههای خشک بیندازیم و بگوییم جانور درّنده‌ای او را كشته است. آن وقت ببینیم تعبیر خوابهای او چه خواهد شد.»
21رئوبین وقتی این را شنید كوشش كرد تا او را نجات بدهد. پس گفت: «او را نكشیم، 22او را در یكی از این چاهها بیندازیم و به او صدمه‌ای نزنیم.» او این را به‌خاطر این گفت تا او را نجات داده به نزد پدرش بازگرداند. 23وقتی یوسف به نزد برادرانش آمد، آنها او را گرفته و آن ردای بلند آستین‌دار را از تنش درآوردند. 24سپس او را در چاه خشک و بی‌آبی انداختند.
25وقتی آنها مشغول غذا خوردن بودند، متوجّه شدند كه كاروان اسماعیلیان كه از جلعاد به مصر می‌رود از آنجا می‌گذرد و بار شتران آنها هم كتیرا و بلسان و لادن بود. 26یهودا به برادرانش گفت: «از اینكه برادر خود را بكشیم و موضوع قتل او را پنهان كنیم چه نفعی به ما می‌رسد؟ 27بیایید او را به این اسماعیلیان بفروشیم. در آن صورت ما به او صدمه‌ای نزده‌ایم. از اینها گذشته او برادر و از گوشت و خون ماست.» برادرانش با پیشنهاد او موافقت كردند. 28وقتی تاجرهای مدیانی از آنجا می‌گذشتند آنها یوسف را از چاه بیرون كشیدند و او را به قیمت بیست سكّهٔ نقره به اسماعیلیان فروختند. آنها او را به مصر بردند.
29وقتی رئوبین به سر چاه آمد، دید كه یوسف در آنجا نیست. از غصّه لباس خود را پاره كرد. 30و به نزد برادرانش برگشت و گفت: «پسر در آنجا نیست. حالا من چه‌كار كنم.»
31آنها بُزی را كشتند و ردای یوسف را در خون آن بُز فرو كردند. 32سپس آن ردای آستین‌دار خونی را به نزد پدر خود بردند و گفتند: «ما این را پیدا كرده‌ایم. ببین آیا مال پسر توست؟»
33یعقوب آن ردا را شناخت و گفت: «بلی این مال اوست. حتماً حیوان درّنده‌ای او را كشته است. پسرم یوسف پاره‌پاره شده است.» 34یعقوب از غصّه لباس خود را پاره كرد و لباس سوگواری پوشید و مدّت درازی برای پسرش ماتم گرفت. 35تمام پسرها و دخترهای او آمدند تا او را تسلّی بدهند، امّا او آنها را رد كرد و گفت: «من با ماتم به گور خواهم رفت.» پس او به گریه و زاری برای پسرش ادامه می‌داد.
36امّا تاجران مدیانی یوسف را به مصر بردند و او را به فوتیفار كه یكی از افسران فرعون كه فرماندهٔ محافظان کاخ بود، فروختند.
38
یهودا و تامار
1در همان زمان یهودا برادران خود را ترک كرد و نزد شخصی به نام حیره كه اهل عدُلام بود ساكن شد. 2یهودا در آنجا دختر كنعانی دید كه اسم پدرش شوعه بود. او با آن دختر ازدواج كرد. 3او آبستن شده پسری زایید و یهودا اسم او را عیر گذاشت. 4او دوباره آبستن شد و پسری زایید كه مادرش اسمش را اونان گذاشت. 5دوباره آبستن شد و پسر دیگری زایید. اسم این پسر را شیله گذاشت. در موقع تولّد این پسر یهودا در اكزیب بود.
6یهودا برای پسر اولش عیر زنی گرفت كه اسمش تامار بود. 7كارهای عیر، شرارت‌آمیز بود و خداوند از او ناراضی بود و او را كشت. 8پس یهودا به برادر عیر، اونان گفت: «برو و حق برادر شوهری را به جا بیاور و با زن برادرت همخواب شو تا به این وسیله نسلی برای برادرت به وجود آید.» 9امّا اونان چون می‌دانست كه فرزندان تامار به او تعلّق نخواهند داشت، پس هر وقت با او همخواب می‌شد منی‌اش را بر زمین می‌ریخت تا نسلی برای برادرش به وجود نیاید. 10این‌كار، خداوند را ناراضی كرد و خداوند او را هم كشت. 11پس یهودا به عروسش تامار گفت: «تو به خانهٔ پدرت برگرد و همین‌طور بیوه بمان تا پسرم شیله بزرگ شود.» یهودا این را گفت چون می‌ترسید مبادا شیله هم مثل برادرش بمیرد. پس تامار به خانهٔ پدرش رفت.
12بعد از مدّتی زن یهودا مرد. بعد از اینکه روزهای عزاداری تمام شد، یهودا با دوستش حیرهٔ عدُلامی به تمنه رفت، همان جایی كه پشم گوسفندانش را می‌چیدند. 13یک نفر به تامار خبر داد كه پدر شوهرش برای چیدن پشم گوسفندانش به تمنه می‌رود. 14چون تامار دید كه شیله بزرگ شده و هنوز با او ازدواج نكرده است، لباس بیوه‌زنی‌اش را عوض كرد و روبندی به صورت خود زد و با چادری خود را پوشانید. سپس بر دروازهٔ روستای عناییم كه در سر راه تمنه است، نشست.
15وقتی یهودا او را دید خیال كرد فاحشه است. چون او صورت خود را پوشانده بود. 16پس نزد او رفت و خواست با او همخواب شود. یهودا نمی‌دانست كه آن زن عروس اوست.
تامار پرسید: «چقدر می‌دهی تا با من همخواب شوی؟»
17یهودا جواب داد: «یک بُزغاله از گلّه‌ام برایت می‌فرستم.»
او گفت: «تا وقتی كه آن را می‌فرستی آیا گرویی نزد من می‌گذاری؟»
18یهودا گفت: «چه چیزی برای گرو به تو بدهم؟»
او گفت: «مُهر خود را با بند آن و عصایت را پیش من گرو بگذار.» یهودا آنها را به او داد و با او همخواب شد و آن زن آبستن گردید. 19تامار به خانه رفت و چادر و روبنده‌اش را برداشت و دوباره لباس بیوه‌زنی‌اش را پوشید.
20یهودا، دوستش حیره را فرستاد تا بُزغاله را ببرد و گرویی‌ها را از آن زن پس بگیرد. امّا حیره نتوانست او را پیدا كند. 21پس از چند نفر از مردانی كه در عناییم بودند پرسید: «آن زن فاحشه‌ای كه اینجا در كنار جاده بود، كجاست؟»
آنها گفتند: «هیچ وقت فاحشه‌ای اینجا نبوده است.»
22او پیش یهودا برگشت و گفت: «من نتوانستم آن زن را پیدا كنم. مردان آنجا هم گفتند كه هیچ‌وقت فاحشه‌ای اینجا نبوده است.»
23یهودا گفت: «بگذار آن زن آنها را نگه دارد. ما نمی‌خواهیم كه مردم به ما بخندند. من كوشش كردم كه حق او را بدهم. ولی تو نتوانستی او را پیدا كنی.»
24بعد از سه ماه شخصی به یهودا گفت: «عروس تو تامار فاحشگی كرده و آبستن شده است.» یهودا دستور داد تا او را بیاورند و بسوزانند.
25وقتی می‌خواستند او را بیاورند تا بسوزانند، برای پدر شوهرش پیغام فرستاد: «من از صاحب این چیزها آبستن شده‌ام ببین این مُهر و بند آن و عصا مال كیست؟»
26یهودا آنها را شناخت و گفت: «حق با اوست. من به قولی كه داده بودم وفا نكردم. من می‌بایستی او را به عقد پسرم شیله درمی‌آوردم.» یهودا بعد از آن دیگر با تامار همخواب نشد.
27هنگامی كه وقت زاییدن تامار رسید، معلوم شد كه او دوقلو آبستن است. 28در وقت زایمان یكی از بچهّ‌ها دستش را بیرون آورد، قابله فوراً دستش را گرفت و نخ قرمزی دور آن بست و گفت: «این اول به دنیا آمد.» 29امّا بچّه دستش را به داخل كشید و برادرش اول به دنیا آمد. پس قابله گفت: «تو راه خود را شكافتی.» پس اسم او را فارص گذاشتند. 30سپس برادرش با نخی كه به دور دستش بسته شده بود به دنیا آمد. اسم او را زارح گذاشتند.
39
یوسف و زن فوتیفار
1اسماعیلیان یوسف را به مصر بردند و او را به فوتیفار كه یكی از افسران فرعون كه فرماندهٔ محافظان کاخ بود، فروختند. 2خداوند با یوسف بود و به او در هركاری توفیق می‌بخشید. او در خانهٔ ارباب مصری‌اش ماند. 3فوتیفار دید كه خداوند با یوسف است و او را در هر كاری موفّق می‌سازد. 4فوتیفار از او خوشش آمد و او را خادم مخصوص خود كرد و تمام دارایی‌اش را به دست او سپرد. 5از آن به بعد خداوند به‌خاطر یوسف تمام دارایی آن مصری را چه در خانه و چه در صحرا بركت داد. 6فوتیفار هرچه داشت به دست یوسف سپرد و دیگر كاری به كارهای خانه نداشت مگر غذایی كه می‌خورد.
یوسف خوش هیكل و زیبا بود. 7بعد از مدّتی، زن اربابش به او علاقه‌مند شد و از او خواست تا با او همخواب شود. 8یوسف خواهش او را رد كرد و گفت: «ببین، اربابم به خاطر اطمینانی كه به من دارد، همه چیز را به من سپرده و از هیچ چیز خبر ندارد. 9من دارای همان اختیاراتی هستم كه او هست. او هیچ چیزی را به غیراز تو از من مضایقه نكرده است من چطور می‌توانم چنین كار خلافی را انجام دهم و علیه خدا گناه كنم؟» 10امّا او هر روز از یوسف می‌خواست كه با او همخواب شود و یوسف قبول نمی‌كرد.
11امّا یک روز وقتی یوسف داخل خانه رفت تا كارهایش را انجام دهد، هیچ‌یک از خدمتكاران در خانه نبودند. 12زن فرمانده، ردای یوسف را گرفت و گفت: «بیا با من همخواب شو.» امّا او فرار كرد و بیرون رفت. درحالی‌که لباسش در دست آن زن ماند. 13وقتی او دید كه یوسف ردای خود را جا گذاشته و از خانه فرار كرده، 14خدمتكاران را صدا كرد و گفت: «نگاه كنید این عبرانی كه شوهرم به خانه آورده است، می‌خواست به ما توهین كند. او وارد اتاق من شد و می‌خواست مرا فریب بدهد و به من تجاوز كند. امّا من با صدای بلند فریاد كردم. 15وقتی او دید كه من فریاد می‌كنم، فرار كرد و ردایش را نزد من جا گذاشت.»
16آن زن ردای یوسف را نزد خودش نگاه داشت تا شوهرش به خانه آمد. 17پس برای او هم جریان را این‌طور تعریف كرد: «این غلام عبرانی كه تو او را آورده‌ای، به اتاق من وارد شد و خواست مرا فریب بدهد و به من توهین كند. 18امّا وقتی من فریاد كردم، او فرار كرد و ردایش را نزد من جا گذاشت.»
19وقتی ارباب یوسف این را شنید، خشمگین شد. 20یوسف را گرفت و در زندانی كه زندانیان پادشاه در آن بودند زندانی كرد و او در آنجا ماند. 21امّا خداوند یوسف را بركت داد. بنابراین زندانبان از یوسف خوشش آمد. 22او یوسف را سرپرست همهٔ زندانیان كرد و او مسئول تمام چیزهایی شد كه در زندان انجام می‌گرفت. 23زندانبان بعد از آن به چیزهایی كه به دست یوسف سپرده شده بود كاری نداشت، زیرا خداوند با یوسف بود و او را در تمام كارهایی كه می‌كرد، موفّق می‌ساخت.
40
تعبیرخواب زندانیان توسط یوسف
1مدّتی بعد رئیس ساقیها و رئیس نانواهای مخصوص فرعون، پادشاه مصر مرتكب خلافی شدند. 2فرعون خشمگین شد 3و آنها را به زندان فرماندهٔ محافظان یعنی در همان زندانی كه یوسف زندانی شده بود، انداخت. 4آنها مدّت زیادی در آن زندان ماندند و رئیس زندان، یوسف را مأمور خدمت آنها كرد.
5یک شب رئیس ساقیها و رئیس نانواها هریک خوابی دیدند كه تعبیرهای مختلفی داشت. 6صبح وقتی یوسف نزد آنها آمد، دید كه آنها نگران هستند. 7پرسید: «چرا امروز نگران هستید؟»
8آنها جواب دادند: «هریک از ما خوابی دیده‌ایم و در اینجا كسی نیست كه خواب ما را تعبیر كند.»
یوسف گفت: «خدا قدرت تعبیر خوابها را می‌بخشد. بگویید چه خوابی دیده‌اید؟»
9پس رئیس ساقیها گفت: «خواب دیدم كه یک درخت انگور جلوی من است 10كه سه شاخه دارد. بزودی برگهای آن درآمدند و خوشه‌هایش ظاهر شدند و انگور رسیده دادند. 11من جام فرعون را نگه داشته بودم. پس انگورها را در جام فشار دادم و آن را به دست فرعون دادم.»
12یوسف گفت: «تعبیر خواب تو این است: سه شاخه، سه روز است. 13روز سوم فرعون گناه تو را می‌بخشد و تو مثل سابق كه رئیس ساقیها بودی، دوباره جام را به دست فرعون خواهی داد. 14امّا وقتی همه چیز برای تو به خوبی انجام شد، مرا به یاد آور. محبّتی به من بكن و احوال مرا به فرعون بگو و كمک كن تا از این زندان آزاد شوم. 15در واقع مرا از سرزمین عبرانیان دزدیدند و در اینجا هم كاری كه مستحق زندان باشد، مرتكب نشده‌ام.»
16وقتی رئیس نانواها دید كه تعبیر خواب رئیس ساقیها مساعد و خوب بود، به یوسف گفت: «من هم در خواب دیدم كه سه سبد نان روی سرم می‌بردم. 17در سبد بالایی انواع نان شیرینی برای فرعون وجود داشت و پرندگان آنها را می‌خوردند.»
18یوسف گفت: «تعبیر آن این است: سه سبد، سه روز است. 19روز سوم فرعون تو را از زندان بیرون می‌آورد. سرت را از تن جدا می‌كند و بدنت را بر دار می‌آویزد تا پرندگان گوشت تو را بخورند.»
20پس از سه روز، روز تولّد فرعون بود. پس او یک مهمانی برای همهٔ درباریان ترتیب داد. رئیس ساقیها و رئیس نانواها را از زندان بیرون آورد و آنها را نزد همهٔ درباریان آورد. 21رئیس ساقیها را بر سر شغل سابقش گذاشت، 22امّا رئیس نانواها را همان‌طور كه یوسف گفته بود به دار آویخت. 23امّا رئیس ساقیها هرگز یوسف را به یاد نیاورد و او را بكلّی فراموش كرد.
41
تعبیرخواب پادشاه توسط یوسف
1بعد از دو سال كه از این جریان گذشت، فرعون در خواب دید كه در كنار رود نیل ایستاده است، 2كه هفت گاو چاق و پروار از رود نیل بیرون آمدند و در میان علفها مشغول چریدن شدند. 3سپس هفت گاو دیگر بیرون آمدند كه لاغر و استخوانی بودند. این گاوها در مقابل گاوهای دیگر در كنار رودخانه ایستادند. 4آنها گاوهای دیگر را خوردند. در این موقع فرعون بیدار شد. 5وی خوابید و دوباره خواب دید كه: هفت خوشهٔ گندم پُر بار بر یک ساقه رویید. 6بعد از آن هفت خوشهٔ گندم دیگر كه باریک و از باد صحرا پژمرده شده بودند، درآمدند 7و خوشه‌های بی‌بار، آن هفت خوشهٔ پربار را بلعیدند. در این موقع فرعون از خواب بیدار شد و فهمید كه خواب دیده است. 8صبح آن روز فرعون نگران بود. پس دستور داد تا همهٔ جادوگران و حكیمان مصری را حاضر كردند. سپس خواب خود را برای آنها بیان كرد. ولی هیچ‌کدام نتوانستند خواب فرعون را تعبیر كنند.
9در آن موقع رئیس ساقیها به فرعون گفت: «امروز خطاهای گذشته‌ام به یادم آمد. 10وقتی فرعون بر من و سرپرست نانواها خشمگین شدند و ما را به زندان فرماندهٔ گارد انداختند، 11یک شب هردوی ما خوابی دیدیم كه تعبیرهای مختلفی داشت. 12یک جوان عبرانی هم در آنجا بود كه غلام فرماندهٔ گارد بود. ما خوابهای خود را به او گفتیم و او آنها را برای ما تعبیر كرد. 13همه چیز همان‌طور كه او گفته بود، اتّفاق افتاد. من به مقام پیشین بازگشتم و سرپرست نانواها را اعدام كردید.»
14فرعون فرستاد تا یوسف را فوراً از زندان بیرون بیاورند. یوسف صورت خود را تراشید و لباسش را عوض كرد و به حضور فرعون آمد. 15فرعون به او گفت: «من خوابی دیده‌ام كه هیچ‌كس نتوانسته آن را تعبیر كند. به من گفته‌اند كه تو می‌توانی خوابها را تعبیر كنی.»
16یوسف در جواب گفت: «اعلیحضرتا، من نمی‌توانم. امّا خدا قدرت تعبیر را خواهد بخشید.»
17فرعون گفت: «خواب دیدم كه كنار رود نیل ایستاده‌ام. 18هفت گاو چاق و پروار از رودخانهٔ نیل بیرون آمدند و در میان چراگاه مشغول چریدن شدند، 19و هفت گاو دیگر بعد از آنها بیرون آمدند كه لاغر و استخوانی بودند، به طوری كه تا آن وقت گاوی به آن لاغری در هیچ جای مصر ندیده بودم. 20گاوهای لاغر، گاوهای چاق را خوردند. 21امّا هیچ‌كس نمی‌توانست بفهمد كه آنها گاوهای چاق را خورده‌اند، چونكه درست به لاغری اولشان بودند. سپس از خواب بیدار شدم. 22دوباره خوابیدم و باز خواب دیدم كه هفت خوشهٔ پربار گندم بر یک ساقه روییدند. 23بعد از آن هفت خوشهٔ گندم دیگر كه بی‌بار و از باد صحرا پژمرده شده بودند، روییدند. 24خوشه‌های پژمرده، خوشه‌های پربار را بلعیدند. من خواب را برای جادوگران تعریف كردم. امّا هیچ‌یک از آنها نتوانست آن را برای من تعبیر كند.»
25یوسف به فرعون گفت: «هر دو خواب یک معنی می‌دهد. خدا از آنچه می‌خواهد بكند به شما خبر داده است. 26هفت گاو چاق، هفت سال است هفت خوشهٔ پربار گندم هم هفت سال است و هر دو خواب شما یكی است. 27هفت گاو لاغر و هفت خوشهٔ بی‌بار كه از باد صحرا پژمرده شده بودند، هفت سال قحطی و خشكسالی هستند. 28حرف همان است كه به فرعون گفتم. خداوند از آنچه می‌خواهد بكند، شما را آگاه ساخته است. 29مدّت هفت سال در تمام مصر فراوانی خواهد شد. 30بعد از آن، مدّت هفت سال قحطی خواهد آمد. به طوری كه آن هفت سال فراوانی فراموش خواهد شد، زیرا آن قحطی سرزمین مصر را نابود خواهد كرد. 31آن قحطی به قدری شدید است كه اثری از آن سالهای فراوانی باقی نخواهد گذاشت. 32معنی اینکه دو مرتبه خواب دیده‌اید این است كه این امر از طرف خدا مقرّر گردیده و بزودی اتّفاق خواهد افتاد.
33-34«حالا شما باید شخصی كه دانا و حكیم باشد، انتخاب نمایید و او را مأمور كنید كه به اتّفاق عدّه‌ای دیگر در سراسر مصر در تمام مدّت هفت سال فراوانی یک پنجم محصولات زمین را جمع‌آوری كنند. 35دستور بده تا تمام غلاّت را در سالهای فراوانی جمع كنند و آنها را زیر نظر شما در انبار شهرها ذخیره و نگهداری كنند. 36این آذوقه برای تأمین خوراک مردم در سالهای قحطی ذخیره شود تا مردم از گرسنگی هلاک نشوند.»
نخست‌‌وزیری یوسف
37فرعون و همهٔ درباریان، این پیشنهاد را پسندیدند. 38پس فرعون به آنها گفت: «ما هرگز كسی را بهتر از یوسف پیدا نخواهیم كرد. او مردی است كه روح خدا در اوست.» 39پس فرعون به یوسف گفت: «خدا همهٔ این چیزها را به تو نشان داده است. پس كاملاً معلوم است که حكمت و فهم تو از همه بیشتر است. 40من تو را در سراسر كشور مأمور اجرای این‌كار می‌كنم و تمام مردم از فرمان تو اطاعت خواهند كرد. بعد از من تو دومین مرد قدرتمند این كشور هستی و فقط در تخت و تاج از تو بالاترم. 41اكنون تو را نخستوزیر مصر می‌كنم.» 42فرعون انگشتر خود را كه روی آن مُهر مخصوص فرعون بود از دستش بیرون آورد و به دست یوسف كرد و ردای كتانی گرانبهایی به او پوشانید و یک طوق طلا به گردن او انداخت. 43بعد دومین كالسكهٔ خود را به یوسف داد تا سوار شود و گارد احترام در جلوی او می‌رفتند و فریاد می‌كردند: «زانو بزنید، زانو بزنید.» به این ترتیب یوسف نخستوزیر مصر شد. 44فرعون به او گفت: «من فرعون هستم، در سراسر مصر هیچ‌كس حق ندارد بدون اجازهٔ تو دست یا پای خود را دراز كند.» 45پس فرعون اسم یوسف را صفنات فعنیح گذاشت و برای او زنی گرفت به نام «اسنات» كه دختر فوتی فارع، كاهن شهر اون بود.
46یوسف سی ساله بود كه به خدمت فرعون مشغول شد. او کاخ فرعون را ترک كرد و در سرتاسر مصر گردش كرد. 47در مدّت هفت سال اول، زمین محصول بسیار داد 48و یوسف تمام محصولاتی كه جمع‌آوری می‌كرد در شهرها انبار نمود. او در هر شهر آذوقه را از اطراف همان شهر جمع‌آوری و انبار می‌كرد. 49غلّه به اندازهٔ ماسه‌های دریا فراوان بود به طوری كه یوسف دیگر آنها را حساب نمی‌كرد.
50قبل از اینکه سالهای قحطی برسد، یوسف از اسنات صاحب دو پسر شد. 51او گفت: «خدا تمام سختی‌ها و خانواده‌ام را از یاد من برده است.» پس اسم پسر اولش را منسی گذاشت. 52او همچنین گفت: «خدا در سرزمینی كه در آن سختی كشیدم به من فرزندان داده است.» پس پسر دومش را افرائیم نامید.
53هفت سال فراوانی در سرزمین مصر به پایان رسید 54و هفت سال قحطی، همان‌طور كه یوسف گفته بود شروع شد. قحطی در كشورهای دیگر هم شروع شد، امّا در سرزمین مصر آذوقه موجود بود. 55وقتی مصری‌ها گرسنه می‌ماندند نزد فرعون می‌رفتند و از او خوراک می‌خواستند. فرعون هم به آنها دستور می‌داد كه نزد یوسف بروند و هرچه او به آنها می‌گوید، انجام دهند. 56قحطی به سختی سراسر مصر را فراگرفت و یوسف تمام انبارها را بازكرده و غلّه را به مصریان می‌فروخت. 57مردم از سراسر دنیا به مصر می‌آمدند تا از یوسف غلّه بخرند. زیرا قحطی همه‌جا را گرفته بود.
42
رفتن برادران یوسف به مصر برای خرید غلّه
1وقتی یعقوب فهمید كه در مصر غلّه وجود دارد، به پسرانش گفت: «چرا دست روی دست گذاشته‌اید؟ 2من شنیده‌ام كه در مصر غلّه هست. به آنجا بروید و غلّه بخرید تا از گرسنگی هلاک نشویم.» 3پس ده برادر ناتنی یوسف برای خرید غلّه به مصر رفتند. 4امّا یعقوب بنیامین را كه برادر تنی یوسف بود با آنها نفرستاد. چون ترسید بلایی به سرش بیاید.
5پسران یعقوب به اتّفاق عدّه‌ای دیگر برای خرید غلّه به مصر آمدند. زیرا در تمام سرزمین كنعان قحطی بود. 6یوسف نخستوزیر مصر بود و غلّه را به تمام كسانی‌كه از سراسر دنیا می‌آمدند، می‌فروخت. پس برادران یوسف آمدند و در مقابل او سجده كردند. 7وقتی یوسف برادران خود را دید آنها را شناخت. امّا طوری رفتار كرد كه گویی آنها را نمی‌شناسد. یوسف با خشونت از آنها پرسید: «شما از كجا آمده‌اید؟»
آنها جواب دادند: «ما از كنعان آمده‌ایم تا آذوقه بخریم.»
8یوسف برادران خود را شناخت ولی آنها یوسف را نشناختند. 9یوسف خوابی را كه دربارهٔ آنها دیده بود، به یاد آورد و به آنها گفت: «شما جاسوس هستید و آمده‌اید تا از ضعف كشور ما آگاه شوید.»
10آنها گفتند: «نه، ای آقا، ما مثل غلامان تو برای خرید آذوقه آمده‌ایم. 11ما همه برادریم، ما جاسوس نیستیم بلكه مردمان امین و راستگویی هستیم.»
12یوسف به آنها گفت: «نه شما آمده‌اید تا از ضعف كشور ما آگاه شوید.»
13آنها گفتند: «ای آقا، ما دوازده برادر بودیم. همه فرزندان یک مرد در سرزمین کنعان. یكی از برادران ما اكنون نزد پدرمان است و یكی هم مرده است.»
14یوسف گفت: «به همین جهت است كه گفتم، شما جاسوس هستید. 15حالا شما را این‌طور امتحان می‌كنم: به جان فرعون قسم كه تا برادر كوچک شما به اینجا نیاید شما را آزاد نخواهم كرد. 16یكی از شما برود و او را بیاورد. بقیّهٔ شما هم اینجا زندانی خواهید شد تا درستی حرف شما ثابت شود. در غیر این صورت، به جان فرعون قسم می‌خورم كه شما جاسوس هستید.» 17سپس آنها را مدّت سه روز در زندان انداخت.
18روز سوم یوسف به آنها گفت: «من مرد خداترسی هستم. شما را به یک شرط آزاد می‌كنم. 19اگر شما راست می‌گویید یكی از شما اینجا در همین زندان بماند و بقیّهٔ شما با غلّه‌ای كه برای رفع گرسنگی خانوادهٔ خود خریده‌اید، بازگردید. 20سپس شما باید برادر كوچک خود را نزد من بیاورید تا حرفهای شما ثابت شود و من شما را هلاک نكنم.»
آنها با این پیشنهاد موافقت كردند 21و به یكدیگر گفتند: «ما حالا در نتیجهٔ كاری كه با برادر خود كردیم مجازات می‌شویم. چگونه از روی ناراحتی به ما التماس می‌كرد و ما گوش ندادیم، به‌خاطر همین است كه ما اكنون دچار چنین زحمتی شده‌ایم.»
22رئوبین گفت: «من به شما گفتم كه آن پسر را اذیّت نكنید. ولی شما گوش ندادید و حالا به‌خاطر مرگ او مجازات می‌شویم.» 23یوسف فهمید كه آنها چه می‌گویند ولی آنها این را نمی‌دانستند، زیرا به وسیلهٔ مترجم با او صحبت می‌كردند. 24یوسف از نزد آنها رفت و شروع كرد به گریه كردن و بعد دوباره نزد آنها برگشت و با آنها صحبت كرد. سپس شمعون را گرفت و در مقابل آنها دست و پای او را بست.
بازگشت برادران یوسف به كنعان
25یوسف دستور داد تا كیسه‌های برادرانش را پُر از غلّه كنند. پول هركس را در كیسه‌اش بگذارند و توشهٔ سفر به هركس بدهند. این دستور انجام شد. 26سپس برادرانش كیسه‌های غلّه را بر الاغهای خود بار كردند و به راه افتادند. 27در جایی‌که شب را منزل كرده بودند، یكی از آنها كیسهٔ خود را باز كرد تا به الاغش غذا بدهد. امّا دید كه پولش در درون كیسهٔ اوست. 28پس به برادرانش گفت: «پول من به من پس داده شده و الآن در كیسهٔ من است.» همه دلهایشان فرو ریخت و از ترس از یكدیگر می‌پرسیدند: «این چه‌كاری است كه خدا با ما كرده است؟»
29وقتی در كنعان به نزد پدرشان رسیدند، هرچه برایشان اتّفاق افتاده بود برای او تعریف كردند 30و گفتند: «نخستوزیر با خشونت با ما صحبت كرد و خیال كرد كه ما برای جاسوسی به آنجا رفته بودیم. 31ما جواب دادیم كه ما جاسوس نیستیم، بلکه مردمان درستكاری هستیم. 32ما دوازده برادر بودیم همه فرزند یک پدر. یكی از برادران ما مرده است و برادر كوچكمان هم الآن نزد پدرمان است.» 33آن مرد جواب داد: «به این طریق می‌فهمم كه شما مردمان درستكاری هستید: یک نفر از شما نزد من بماند و بقیّه برای رفع گرسنگی خانوادهٔ خود غلّه بگیرید و بروید. 34سپس برادر كوچک خود را به نزد من بیاورید. آن وقت خواهم دانست كه شما جاسوس نیستید. بلكه مردمان درستكاری هستید و برادر شما را به شما پس می‌دهم. آن وقت شما می‌توانید در اینجا بمانید و داد و ستد كنید.»
35وقتی آنها كیسه‌های خود را خالی می‌كردند، هركس پولش را در كیسهٔ خودش پیدا كرد. وقتی پولها را دیدند، آنها و پدرشان ترسیدند. 36پدرشان به آنها گفت: «آیا شما می‌خواهید كه من همهٔ فرزندانم را از دست بدهم؟ یوسف دیگر نیست، شمعون هم نیست و حالا می‌خواهید بنیامین را هم ببرید. همهٔ اینها به سر من آمده است!»
37رئوبین به پدرش گفت: «اگر من بنیامین را برنگردانم، تو می‌توانی هر دو پسر مرا بكشی. تو او را به من بسپار، من خودم او را برمی‌گردانم.»
38امّا یعقوب گفت: «پسر من نمی‌تواند با شما بیاید. برادر او مرده و او تنها مانده است. ممكن است در راه اتّفاقی برای او بیفتد. من یک پیرمرد هستم و این غم مرا خواهد كشت.»
43
بازگشت برادران یوسف با بنیامین به مصر
1قحطی در كنعان شدید شد. 2وقتی خانوادهٔ یعقوب تمام غلّه‌ای را كه از مصر آورده بودند خوردند، یعقوب به پسرانش گفت: «به مصر بازگردید و مقداری خوراک برای ما بخرید.»
3یهودا به او گفت: «آن مرد به سختی به ما هشدار داد كه تا برادر كوچک خود را با خود نبریم، اجازه نداریم پیش او بازگردیم. 4اگر تو حاضری برادر ما را با ما بفرستی، ما می‌رویم و برای تو آذوقه می‌خریم. 5امّا اگر تو حاضر نیستی، ما هم نمی‌رویم. زیرا آن مرد به ما گفت كه تا برادر خود را همراه نبریم اجازه نداریم نزد او بازگردیم.»
6یعقوب گفت: «چرا شما به آن مرد گفتید كه ما برادر دیگری هم داریم و مرا به عذاب انداختید؟»
7آنها جواب دادند: «آن مرد با دقّت دربارهٔ ما و از وضع خانوادهٔ ما سؤال می‌كرد. می‌پرسید: 'آیا پدر شما هنوز زنده است؟ آیا برادر دیگری هم دارید؟' ما هم به او جواب صحیح دادیم. از كجا می‌دانستیم او می‌گوید كه برادر خود را به آنجا ببریم؟»
8یهودا به پدرش گفت: «پسر را با من بفرست تا بلند شویم و برویم و همهٔ ما زنده بمانیم. نه ما بمیریم، نه تو و نه بچّه‌های ما. 9من زندگی خودم را نزد تو گرو می‌گذارم و تو او را به دست من بسپار. اگر او را صحیح و سالم نزد تو برنگرداندم، برای همیشه گناه این‌كار به گردن من باشد. 10اگر ما این‌قدر صبر نمی‌كردیم تا به حال دو مرتبه رفته و برگشته بودیم.»
11پدرشان یعقوب به آنها گفت: «حالا كه این‌طور است، از بهترین محصولات زمین با خود بردارید و به عنوان هدیه برای نخستوزیر ببرید. كمی بلسان، عسل، كتیرا، ادویه، پسته و بادام 12پول هم، دو برابر با خود بردارید. چون شما باید پولی را كه در كیسه‌هایتان به شما بازگردانیده شده است، با خود بردارید. ممكن است در آن مورد اشتباهی شده باشد. 13برادر خود را هم بردارید و به نزد آن مرد بازگردید. 14امیدوارم، خدای قادر مطلق دل آن مرد را نرم كند تا نسبت به شما مهربان گردد و بنیامین و برادر دیگرتان را به شما پس بدهد. اگر قسمت من این است كه فرزندانم را از دست بدهم، باید قبول كنم.»
15پس، برادران هدایا و دو برابر پول، با خود برداشتند و با بنیامین به سوی مصر حركت كردند. در مصر به حضور یوسف رفتند. 16یوسف وقتی بنیامین را با آنها دید، به خدمتگزار مخصوص خانه‌اش دستور داده گفت: «این مردان را به خانه ببر. آنها ناهار را با من خواهند خورد. یک حیوان سر بِبُر و آماده كن.» 17خادم هرچه یوسف دستور داده بود انجام داد و برادران را به خانهٔ یوسف برد.
18وقتی كه آنها را به خانهٔ یوسف می‌بردند، آنها ترسیدند و فكر می‌كردند كه به‌خاطر پولی كه دفعهٔ اول در كیسه‌های آنها جا مانده بود آنها را به آنجا می‌برند تا به طور ناگهانی به آنها حمله كنند، الاغهایشان را بگیرند و به صورت غلام به خدمت خود در آورند. 19پس وقتی نزدیک خانه رسیدند، به طرف خادم رفتند و به او گفتند: 20«ای آقا، ما قبلاً یک مرتبه برای خرید غلّه به اینجا آمدیم. 21سر راه در محلی كه استراحت می‌كردیم، كیسه‌های خود را باز كردیم و هریک پولمان را تماماً در دهانهٔ كیسهٔ خود پیدا كردیم. ما آن را برای شما پس آورده‌ایم. 22همچنین مقداری هم پول آورده‌ایم تا غلّه بخریم ما نمی‌دانیم چه كسی پولهای ما را در دهانهٔ كیسه‌های ما گذاشته بود.»
23خادم گفت: «نگران نباشید و نترسید. خدا -خدای پدر شما- پولهای شما را در دهانهٔ كیسه‌هایتان گذاشته است. من پولهای شما را دریافت كردم.» سپس شمعون را هم نزد آنها آورد.
24خادم تمام برادران را به خانه برد. برای آنها آب آورد تا پاهای خود را بشویند و به الاغهای آنها علوفه داد تا بخورند. 25موقع ظهر قبل از اینكه یوسف به خانه بیاید، آنها هدایای خود را حاضر كردند تا به او تقدیم كنند. زیرا شنیده بودند كه ناهار را با یوسف خواهند خورد. 26وقتی یوسف به خانه آمد، آنها هدایای خود را برداشته و به خانه آمدند و در مقابل او به زمین افتادند و سجده كردند. 27یوسف از وضع سلامتی آنها پرسید. سپس به آنها گفت: «شما دربارهٔ پدرتان كه پیر است با من صحبت كردید، او چطور است؟ آیا هنوز زنده است و حالش خوب است؟»
28آنها جواب دادند: «غلام تو -پدر ما- هنوز زنده است و حالش خوب است.» پس زانو زدند و در مقابل او تعظیم و سجده كردند.
29وقتی یوسف چشمش به بنیامین -پسر مادرش- افتاد، گفت: «پس این برادر كوچک شماست همان كسی‌كه درباره‌اش با من صحبت كردید. پسرم، خدا تو را بركت بدهد.» 30سپس ناگهان آنجا را ترک كرد، چون به‌خاطر علاقه‌ای كه به برادرش داشت، بغض گلویش را گرفت. پس به اتاق خودش رفت و گریه كرد. 31بعد صورت خود را شست و برگشت و در حالی كه خود را كنترل می‌كرد، دستور داد غذا بیاورند. 32یوسف جدا غذا می‌خورد و برادرانش هم جدا. همچنین مصریانی كه در آنجا غذا می‌خوردند، جدا بودند زیرا مصری‌ها عبرانیان را نجس می‌دانستند. 33برادران دور میز برحسب سن خود -از بزرگ به كوچک- روبه‌روی یوسف نشسته بودند. وقتی آنها دیدند كه چطور نشسته‌اند، به یكدیگر نگاه كردند و تعجّب نمودند. 34غذا را از میز یوسف تقسیم كردند، امّا قسمت بنیامین پنج برابر بقیّه بود. پس آنها با یوسف خوردند و نوشیدند و خوش بودند.
44
جام گمشده
1یوسف به خادم مخصوص دستور داد: «كیسه‌های آنها را تا آنجا كه می‌توانند ببرند، از غلّه پُر كن و پول هركس را هم در بالای كیسه‌اش بگذار. 2جام نقره‌ای مرا هم با پولی كه برادر كوچک برای خرید غلّه آورده است در كیسه‌اش بگذار.» خادم تمام دستورات او را اجرا كرد. 3روز بعد صبح زود، برادران را با الاغهایشان روانهٔ راه نمودند. 4هنوز فاصلهٔ زیادی از شهر دور نشده بودند كه یوسف به خادم دستور داد: «با عجله دنبال آنها برو و وقتی به آنها رسیدی بگو: 5'چرا در مقابل نیكی بدی كردید و چرا جام نقره‌ای آقایم را دزدیدید؟ این همان جامی است كه آقای من در آن می‌نوشد و با آن فال می‌گیرد. شما كار بسیار بدی كرده‌اید.'»
6وقتی خادم به آنها رسید، این سخنان را به آنها گفت. 7آنها به او جواب دادند: «چه می‌گویی؟ ما قسم می‌خوریم كه چنین كاری نكرده‌ایم. 8تو می‌دانی كه ما از سرزمین کنعان، پولی را كه در دهانهٔ كیسه‌های خود پیدا كردیم برای شما پس آوردیم. پس چرا باید طلا یا نقره از خانهٔ آقای تو بدزدیم؟ 9اگر آن را نزد یكی از ما پیدا كردی، او باید كشته شود و بقیّه هم غلامان شما خواهیم شد.»
10او گفت: «من موافقم. امّا در كیسهٔ هرکس پیدا شود فقط آن شخص غلام من خواهد شد و بقیّهٔ شما آزاد هستید كه بروید.» 11همه فوراً كیسه‌های خود را بر زمین گذاشتند و هریک كیسهٔ خود را باز كرد. 12ناظر با دقّت جستجو كرد. از بزرگتر شروع كرد تا كوچكتر و جام در كیسهٔ بنیامین پیدا شد. 13برادران لباسهای خود را پاره كردند و الاغهای خود را بار كرده به شهر برگشتند.
14وقتی یهودا و برادرانش به خانهٔ یوسف آمدند، او هنوز آنجا بود. آنها در مقابل او سجده كردند. 15یوسف گفت: «این چه كاری بود كه كردید؟ آیا نمی‌دانستید كه مردی مثل من با فال‌گرفتن شما را پیدا می‌كند؟»
16یهودا جواب داد: «ای آقا، ما چه می‌توانیم بگوییم و چطور می‌توانیم بی‌گناهی خود را ثابت كنیم؟ خدا گناه ما را آشكار نموده است. حالا نه فقط کسیکه جام در كیسهٔ او بود، بلكه همهٔ ما غلامان تو هستیم.»
17یوسف گفت: «نه، نه، هرگز چنین كاری نخواهم كرد. فقط كسی‌كه جام در كیسهٔ او پیدا شده، غلام من خواهد شد. بقیّهٔ شما می‌توانید صحیح و سالم نزد پدرتان برگردید.»
شفاعت یهودا برای بنیامین
18یهودا به نزد یوسف رفت و گفت: «ای آقا، لطفاً اجازه دهید به روشنی سخن بگویم و نسبت به من عصبانی نشوید. شما مثل خود فرعون هستید. 19ای آقا، از ما پرسیدید كه آیا ما پدر و یا برادر دیگری داریم؟ 20ما جواب دادیم كه پدری داریم كه پیر است. برادر كوچكتری هم كه در زمان پیری پدرمان متولّد شده. برادر آن پسر مرده و او تنها فرزندی است كه از مادر آن پسر برایش باقیمانده است. پدرش او را خیلی دوست دارد. 21ای آقا، شما فرمودید كه او را اینجا بیاوریم تا او را ببینید. 22ما جواب دادیم كه آن پسر نمی‌تواند پدرش را ترک كند. اگر او را ترک كند، پدرش خواهد مرد. 23سپس شما گفتید كه اجازه نداریم پیش شما بازگردیم مگر این كه برادر كوچكمان همراه ما باشد.
24«وقتی ما نزد پدرمان برگشتیم، هرچه شما فرموده بودید به او گفتیم. 25سپس او به ما گفت كه برگردید و مقداری خوراک بخرید. 26ما جواب دادیم كه نمی‌توانیم برویم، ما اجازه نداریم پیش آن مرد برویم مگر اینکه برادر كوچک ما هم با ما باشد. 27پدرمان گفت كه شما می‌دانید كه همسرم راحیل فقط دو پسر برای من به دنیا آورد. 28یكی از آنها از نزد من رفته و حتماً به وسیلهٔ یک حیوان وحشی دریده شده است، چون از وقتی كه مرا ترک كرده دیگر او را ندیده‌ام 29حالا اگر شما این یكی را هم از من بگیرید و اتّفاقی برای او بیفتد، موهای سفید مرا با غم و اندوه به گور خواهید گذاشت.
30-31«حالا ای آقا، اگر من بدون این پسر نزد پدرم برگردم، همین كه ببیند پسر با من نیست، خواهد مرد. زندگی او به این پسر بسته است و ما با این‌كار پدر پیر خود را از دست خواهیم داد. 32دیگر اینکه زندگی خود را برای این پسر نزد پدرم گرو گذاشته‌ام. اگر این پسر را به نزد او برنگردانم، همان‌طور كه گفته‌ام تا آخر عمر نزد پدرم گناهكار خواهم بود. 33حالا ای آقا، به جای او من اینجا می‌مانم و غلام شما می‌شوم. اجازه بدهید او با برادرانش برگردد. 34من چطور می‌توانم پیش پدرم بازگردم، اگر این پسر با من نباشد؟ من نمی‌توانم بلایی را كه به سر پدرم می‌آید ببینم.»
45
یوسف خود را به برادرانش معرّفی می‌كند
1یوسف دیگر نتوانست نزد خدمتكارانش جلوی احساس خود را بگیرد. پس دستور داد تا همه از اتاق او بیرون بروند. و هنگامی که او خود را به برادرانش شناسانید هیچ‌كس آنجا نبود. 2او با صدای بسیار بلند گریه كرد به طوری كه مصریان او را شنیدند و این خبر به گوش فرعون رسید. 3یوسف به برادرانش گفت: «من یوسف هستم. آیا پدرم هنوز زنده است؟» امّا وقتی برادرانش این را شنیدند، به قدری ترسیدند كه نتوانستند جواب بدهند. 4سپس یوسف به آنها گفت: «جلوتر بیایید.» آنها جلوتر آمدند. یوسف گفت: «من، برادر شما، یوسف هستم- همان کسیکه او را به مصر فروختید- 5حالا از اینکه مرا به اینجا فروختید نگران نباشید و خود را سرزنش نكنید. در واقع این خدا بود كه مرا قبل از شما به اینجا فرستاد تا زندگی مردم را نجات دهد. 6حالا فقط سال دوّم قحطی است. پنج سال دیگر هم محصولی در كار نخواهد بود. 7خدا مرا قبل از شما به اینجا فرستاد تا از این راه عجیب به فریاد شما برسد و تا شما و فرزندانتان زنده بمانید. 8پس در واقع شما نبودید كه مرا به اینجا فرستادید، بلكه خدا بود. او مرا دارای بزرگترین مقام دربار فرعون و مسئول تمام كشور و نخستوزیر مصر كرده است.
9«حالا فوراً نزد پدرم بازگردید و به او بگویید: این سخنان پسرت یوسف است: 'خدا مرا نخستوزیر مصر كرده است. بدون تأخیر نزد من بیا. 10تو می‌توانی در منطقهٔ جوشن زندگی كنی -جایی كه به من نزدیک باشی- تو، فرزندان تو، نوه‌های تو، گوسفندانت، بُزهایت، گاوهایت، و هرچه كه داری. 11اگر تو در جوشن باشی، من می‌توانم از تو مواظبت كنم، هنوز پنج سال دیگر از قحطی باقیمانده است. من نمی‌خواهم كه تو و خانواده‌ات و گلّه‌هایت از بین بروید.'»
12یوسف به سخنان خود ادامه داد و گفت: «حالا همهٔ شما و همچنین تو، بنیامین، می‌توانید ببینید كه من واقعاً یوسف هستم. 13به پدرم بگویید كه من اینجا در مصر دارای چه قدرتی هستم. هرچه كه دیده‌اید به پدرم بگویید. سپس فوراً او را به اینجا بیاورید.»
14یوسف دست خود را به گردن برادرش بنیامین انداخت و شروع كرد به گریه كردن. بنیامین هم درحالی‌که یوسف را در بغل گرفته بود، گریه می‌كرد. 15یوسف سپس در حالی كه هنوز گریه می‌كرد، برادرانش را یكی‌یكی در آغوش گرفت و بوسید، بعد از آن برادرانش با او به گفت‌وگو پرداختند.
16وقتی خبر به کاخ فرعون رسید كه برادران یوسف آمده‌اند فرعون و درباریان همه خوشحال شدند. 17فرعون به یوسف گفت: «به برادرانت بگو چارپایان خود را بار كنند و به كنعان برگردند. 18سپس پدر و خانواده‌هایشان را بردارند و به اینجا بیایند. من بهترین زمین مصر را و بیشتر از آنچه كه برای زندگی آنها لازم باشد، به ایشان خواهم داد. 19به آنها بگو چندین گاری از مصر با خود ببرند تا زنان و بچّه‌های كوچک را سوار كنند و همراه پدرشان بیاورند. 20آنها از بابت چیزهایی كه نمی‌توانند با خود بیاورند نگران نباشند زیرا بهترین چیزها در سرزمین مصر مال آنها خواهد بود.»
21پسران یعقوب همان‌طور‌که به ایشان گفته شده بود، انجام دادند و یوسف همان‌طور‌که فرعون دستور داده بود، چند گاری و خوراک برای سفر به ایشان داد. 22همچنین به هرکدام از آنها یک دست لباس داد. امّا به بنیامین سیصد سكّهٔ نقره و پنج دست لباس داد. 23یوسف ده بار الاغ از بهترین چیزهای مصر و ده بار الاغ غلاّت و نان و آذوقه برای سفر پدرش فرستاد. 24او برادران خود را روانه نمود و به آنها گفت: «در راه با یكدیگر دعوا نكنید.»
25آنها مصر را ترک كردند و به نزد پدرشان یعقوب در كنعان رفتند. 26به پدرشان گفتند: «یوسف هنوز زنده است. او نخستوزیر مصر است!» یعقوب مات و متحیّر شده بود، زیرا نمی‌توانست حرفهای آنها را باور كند.
27امّا وقتی آنها تمام سخنان یوسف را به او گفتند، و وقتی گاریهایی را كه یوسف برای آوردن او به مصر فرستاده بود، دید حرفهای آنها را باور كرد. 28او گفت: «پسرم یوسف هنوز زنده است. این تنها چیزی بود كه می‌خواستم. می‌روم و قبل از مردنم او را می‌بینم.»
46
رفتن یعقوب و خانواده‌اش به مصر
1یعقوب هرچه داشت جمع كرد و به بئرشبع رفت. و در آنجا برای خدای پدرش اسحاق قربانی‌ها گذرانید. 2در شب خدا در رؤیا به او ظاهر شد و فرمود: «یعقوب، یعقوب،»
او جواب داد: «بلی، ای خداوند.»
3خداوند فرمود: «من خدا هستم. خدای پدرت. از رفتن به مصر نترس. زیرا من در آنجا از تو قومی بزرگ به وجود خواهم آورد. 4من با تو به مصر خواهم آمد و از آنجا تو را به این سرزمین برمی‌گردانم. موقع مردنت یوسف نزد تو خواهد بود.»
5یعقوب از بئرشبع حركت كرد. پسرانش او و بچّه‌های كوچک و زنان خود را در گاریهایی كه فرعون فرستاده بود، سوار كردند. 6آنها گلّه‌ها و تمام اموالی را كه در كنعان به دست آورده بودند برداشته و به مصر رفتند. یعقوب تمام خانواده‌اش 7یعنی پسران، دختران و نوه‌هایش را هم با خود به مصر برد.
8نام کسانیکه با یعقوب به مصر رفتند از این قرار است:
پسر بزرگ یعقوب، رئوبین 9و پسران رئوبین، حنوک، فلو، حسرون و كارمی 10و شمعون و پسرانش: یموئیل، یامین، اوهد، یاكین، صوحر و شاول پسر زن كنعانی. 11لاوی و پسرانش: جرشون، قهات و مراری 12یهودا و پسرانش: شیله، فارص و زارح (عیر و اونان پسران دیگر یهودا در كنعان مردند.) پسران فارص كه عبارت بودند از: حصرون و حامول. 13یساكار و پسرانش: تولاع، فُوَه، یوب و شمرون. 14زبولون و پسرانش سارد، ایلون و یا حلیئیل. 15اینها پسرانی هستند كه لیه علاوه بر دخترش دینه، برای یعقوب در فدان اَرام به دنیا آورد و تعدادشان سی و سه نفر بود.
16همراه اینها جاد و پسران او یعنی صفیون، حجی، شونی، اصبون، عبی، ارودی و ارئیلی بودند. 17همچنین اشخاص ذیل هم در جمع آنها بودند: پسران اشیر: یمنه، یشوه، یشوی، بریعه و خواهرشان سارح. پسران بریعه: حابر و ملكیئیل. 18شانزده پسر زلفه، كنیزی كه لابان به دختر خود، لیه داد.
19دو پسر راحیل زن یعقوب یوسف و بنیامین. 20پسران یوسف، منسی و افرایم كه اسنات دختر فوطی فارع، كاهن اون، برای یوسف در سرزمین مصر به دنیا آورد. 21پسران بنیامین: بالع، باكر، اشبیل، جیرا، نعمان، ایحی، رش، مفیم، حفیم و آرد. 22این چهارده نفر پسران و نوادگان راحیل و یعقوب بودند.
23پسر دان: حوشیم. 24پسران نفتالی: یحصیئیل، جونی، یصر و شلیم.
25اینها پسران بلهه، كنیزی كه لابان به دختر خود راحیل داد و او برای یعقوب به دنیا آورد تعدادشان هفت نفر بود.
26تعداد فرزندان یعقوب-به غیراز پسران و زنهای آنها- كه با او به سرزمین مصر رفتند شصت و شش نفر بود. 27و با دو پسر یوسف كه در مصر متولّد شده بودند مجموع خانوادهٔ یعقوب به هفتاد می‌رسید.
28یعقوب یهودا را نزد از خود نزد یوسف فرستاد تا به او خبر بدهد كه پدرش و خانوادهٔ او در راه هستند و بزودی به جوشن می‌رسند.
29یوسف ارابهٔ خود را حاضر كرد و به جوشن رفت تا از پدرش استقبال كند. وقتی یكدیگر را دیدند، یوسف دستهای خود را به گردن پدرش انداخت و مدّت زیادی گریه کرد. 30یعقوب به یوسف گفت: «حالا دیگر برای مردن حاضرم، من تو را دیدم و یقین دارم كه هنوز زنده‌ای.»
31سپس یوسف به برادرانش و سایر اعضای خانوادهٔ پدرش گفت: «من باید به نزد فرعون بروم و به او خبر بدهم كه برادرانم و تمام اهل خانهٔ پدرم كه در كنعان زندگی می‌كردند نزد من آمده‌اند. 32به او خواهم گفت كه شما چوپان هستید و حیوانات و گلّه‌ها و رمه‌های خود را با تمام دارایی خود آورده‌اید. 33وقتی فرعون از شما بپرسد كه كار شما چیست؟ 34بگویید: 'ما از دوران كودكی مانند اجدادمان چوپان بودیم و از گلّه‌های خود مواظبت می‌كنیم.' به این ترتیب او به شما اجازه می‌دهد كه در منطقهٔ جوشن ساكن شوید.» یوسف این را به‌خاطر این گفت كه مصری‌ها چوپانان را ناپاک می‌دانستند.
47
1بعد از آن یوسف پنج نفر از برادرانش را برداشت و به نزد فرعون رفت و به او گفت: «پدر و برادرانم با گلّه و رمه و هرچه دارند از كنعان به نزد من آمده‌اند و اكنون در منطقهٔ جوشن هستند.» 2سپس برادرانش را به فرعون معرّفی كرد. 3فرعون از آنها پرسید: «شغل شما چیست؟»
آنها جواب دادند: «ما مانند اجداد خود چوپان هستیم 4و به‌خاطر این به اینجا آمده‌ایم كه، در كنعان قحطی خیلی شدید است و ما علفزار برای چرانیدن گلّه‌های خود نداریم. حالا از شما تقاضا داریم اجازه بدهید كه ما در منطقهٔ جوشن ساكن شویم.» 5فرعون به یوسف گفت: «پدر و برادرانت پیش تو آمده‌اند. 6تمام سرزمین مصر در اختیار توست. ایشان را در بهترین زمینها و در منطقهٔ جوشن سكونت بده. اگر در بین آنها مردان كاردانی هم هستند ایشان را سرپرست گلّه‌داران من بگردان.»
7سپس یوسف، پدرش یعقوب را به حضور فرعون آورد. یعقوب به فرعون سلام كرد و درود فرستاد. 8فرعون از یعقوب پرسید: «تو چند سال داری؟»
9یعقوب گفت: «سالهای عمرم كه به سختی و در سرگردانی گذشته است صد و سی سال است كه البته به سن اجدادم نرسیده است.» 10سپس یعقوب از فرعون خداحافظی كرد و از نزد او رفت. 11یوسف همان طوری كه فرعون دستور داده بود، پدر و برادرانش را در مصر در بهترین زمینهای آنجا در نزدیكی شهر رعمسیس سكونت داد و در آنجا، املاكی را به ایشان بخشید. 12یوسف برای پدر و برادرانش و تمام اعضای خانوادهٔ آنها برابر تعدادشان آذوقه تهیّه كرد.
قحطی
13قحطی به قدری شدید شده بود كه در هیچ‌جا خوراک نبود. مردم مصر و كنعان گرسنه و بینوا شدند. 14یوسف تمام پولهای آنها را در مقابل فروش غلّه از آنها گرفته و به خزانهٔ فرعون گذاشته بود. 15وقتی تمام پولها در مصر و كنعان تمام شد، مصری‌ها به نزد یوسف آمدند و گفتند: «پول ما تمام شده. تو به ما خوراک بده و كاری بكن كه ما از گرسنگی نمیریم.»
16یوسف گفت: «اگر پول شما تمام شده، حیوانات خود را بیاورید و من در عوض آنها به شما غلّه می‌دهم.» 17بنابراین آنها حیوانات خود را پیش یوسف آوردند و یوسف در مقابل اسب و گوسفند و بُز و گاو و الاغ به آنها غلّه می‌داد. در آن سال یوسف در مقابل حیوانات به ایشان غلّه داد.
18سال بعد دوباره آنها نزد یوسف آمدند و گفتند: «ای آقا، ما حقیقت را از تو پنهان نمی‌كنیم، پول ما تمام شده و همهٔ حیوانات ما هم مال شماست. دیگر به غیراز بدنها و زمینهایمان چیزی نداریم كه به تو بدهیم. 19بیا خود ما و زمینهای ما را هم به عوض غلّه بخر و مگذار مزارع ما از بین بروند. ما غلامان فرعون خواهیم شد و زمینهای ما هم مال فرعون باشد، به ما غلّه بده تا بخوریم و نمیریم و در مزارع خود بكاریم تا زمین از بین نروند.»
20یوسف تمام زمینهای مصر را برای فرعون خرید و همهٔ مصریان مجبور شدند كه زمینهای خود را بفروشند. چون قحطی بسیار شدید شده بود. به این ترتیب تمام زمینها جزو املاک فرعون شد. 21یوسف، مردم مصر -از كوچک تا بزرگ- همه را به غلامی فرعون در آورد. 22تنها زمینی را كه یوسف نخرید، زمین كاهنان بود. آنها لازم نبود زمین خود را بفروشند، چون از طرف فرعون سهمیه‌ای برای آنها معیّن شده بود. 23یوسف به مردم گفت: «ببینید، من شما و زمینهای شما را برای فرعون خریده‌ام. اینجا بذر برای شما موجود است تا در زمینهای خود بكارید. 24ولی موقع درو باید یک پنجم محصول را به فرعون بدهید و بقیّهٔ بذر برای كاشتن و خوراک خود و خانواده‌تان باشد.»
25آنها در جواب یوسف گفتند: «ای آقا، تو در حق ما نیكی كردی و جان ما را نجات دادی. حالا همهٔ ما غلامان فرعون خواهیم بود.» 26پس یوسف این را در سرزمین مصر قانونی كرد كه یک پنجم محصول باید به فرعون داده شود. این قانون هنوز هم در مصر باقی است؛ به غیراز زمین كاهنان كه جزء املاک فرعون نبود.
آخرین خواهش یعقوب
27بنی‌اسرائیل در مصر در منطقهٔ جوشن زندگی كردند -جایی‌که ثروتمند و صاحب فرزندان بسیار شدند- 28یعقوب مدّت هفده سال در مصر زندگی كرد و در آن زمان صد و چهل و هفت سال داشت. 29وقتی زمان مرگش رسید فرزندش یوسف را صدا كرد و گفت: «دست خود را زيرِ ران من بگذار و برای من قسم بخور كه مرا در زمین مصر دفن نكنی. 30من آرزو دارم پیش اجدادم دفن شوم. مرا از مصر ببر و در جایی‌که آنها دفن شده‌اند به خاک بسپار.»
یوسف گفت: «هرچه گفتی من همان‌طور انجام خواهم داد.»
31یعقوب گفت: «قسم بخور.» یوسف قسم خورد. پس یعقوب درحالی‌که در بستر خود بود از یوسف تشكّر كرد.
48
دعای بركت یعقوب برای افرایم و منسی
1مدّتی بعد به یوسف خبر رسید كه پدرش بیمار است. پس او دو پسرش، افرایم و منسی را برداشت و به دیدن پدرش رفت. 2وقتی یعقوب شنید كه پسرش یوسف به دیدن او آمده است، تمام قدرت خود را به كار برد و روی تخت خود نشست. 3یعقوب به یوسف گفت: «خدای قادر مطلق، در لوز كنعان به من ظاهر شد و مرا بركت داد. 4خداوند به من فرمود: 'من به تو فرزندان بسیار خواهم داد و از فرزندان تو قومهای بسیار به وجود خواهم آورد. من این زمین را به فرزندان تو برای همیشه تا ابد به ارث خواهم داد.'
5«حالا دو پسر تو كه قبل از آمدن من به مصر برای تو به دنیا آمدند، مال من خواهند بود. افرایم و منسی مثل رئوبین و شمعون پسران من هستند و در این وعده سهیم می‌باشند. 6امّا پسرانی كه بعد از این دو به دنیا بیایند مال تو می‌باشند و ارث آنها از طریق افرایم و منسی به ایشان خواهد رسید. 7این به‌خاطر مادرت راحیل است. هنگامی كه من از بین‌النهرین می‌آمدم، در سر راه كنعان درحالی‌که تا افراته فاصلهٔ زیادی نبود، راحیل مرد و من او را در كنار راه افراته كه امروز بیت‌لحم نامیده می‌شود به خاک سپردم.»
8وقتی یعقوب پسران یوسف را دید، پرسید: «این پسرها كیستند؟»
9یوسف جواب داد: «اینها پسران من هستند كه خدا در مصر به من داده است.»
یعقوب گفت: «آنها را پیش من بیاور تا برای ایشان دعای بركت بخوانم.» 10چشمان یعقوب به علّت پیری تار شده بود و نمی‌توانست خوب ببیند. یوسف پسرها را نزد او آورد. یعقوب آنها را بغل كرد و بوسید. 11یعقوب به یوسف گفت: «هرگز فكر نمی‌كردم دوباره تو را ببینم. امّا حالا خدا حتّی فرزندان تو را هم به من نشان داده است.» 12سپس یوسف آن دو را از روی زانوهای یعقوب برداشت و در مقابل وی سجده كرد.
13یوسف، افرایم را در طرف چپ و منسی را در طرف راست یعقوب قرار داد. 14امّا یعقوب دست خود را طوری دراز كرد كه دست راستش را بر سر افرایم كه كوچكتر بود و دست چپش را روی سر منسی كه بزرگتر بود گذاشت. 15و سپس برای یوسف دعای بركت خواند و گفت:
«خدا، همان خدایی كه پدرانم ابراهیم و اسحاق او را بندگی كردند، این دو پسر را بركت دهد.
خدا -همان خدایی كه تا امروز مرا رهبری كرده است- ایشان را بركت دهد.
16همان فرشته‌ای كه مرا از تمام سختی‌ها و مشكلاتم نجات داد،
ایشان را بركت دهد تا نام من و نام پدرانم ابراهیم و اسحاق به وسیلهٔ این پسران پایدار بماند
و تا آنها فرزندان بسیار داشته باشند.»
17یوسف وقتی دید كه پدرش دست راست خود را روی سر افرایم گذاشته است، ناراحت شد. پس دست پدرش را برداشت تا از روی سر افرایم روی سر منسی بگذارد. 18به پدرش گفت: «این پسر بزرگتر است، دست راست خود را روی سر او بگذار.»
19پدرش از این‌كار خودداری كرد و گفت: «می‌دانم، پسرم، من می‌دانم. نسل منسی هم قوم بزرگی خواهد شد. امّا برادر كوچكش از او بزرگتر خواهد شد و نسل او ملّتی بزرگ خواهد گردید.»
20پس در آن روز یعقوب ایشان را بركت داد و گفت: «بنی‌اسرائیل موقع بركت، اسم شما را به زبان خواهد آورد. آنها خواهند گفت خدا شما را مثل افرایم و منسی بگرداند.» به این ترتیب افرایم را بر منسی ترجیح داد.
21سپس یعقوب به یوسف گفت: «همان‌طور كه می‌بینی من به مرگ نزدیک شده‌ام. امّا خدا با شما خواهد بود و شما را به سرزمین اجدادتان برمی‌گرداند. 22این فقط برای توست نه برای برادرانت. من شكیم را كه منطقهٔ حاصلخیزی است و آن را با شمشیر و كمان خودم از اموریان گرفته‌ام به تو می‌بخشم.»
49
آخرین گفتار یعقوب
1یعقوب پسران خود را صدا كرد و گفت: «دور من جمع شوید تا به شما بگویم كه در آینده چه اتّفاقی برای شما خواهد افتاد.
2«ای پسران یعقوب دور هم جمع شوید
و به سخنان پدرتان اسرائیل گوش بدهید:
3«رئوبین، پسر بزرگ من،
تو قدرت من و اولین ثمر دوران شجاعت من هستی.
از همهٔ پسران من سرافرازتر و سربلندتری
4تو مانند موجهای خروشان دریایی
ولی خیلی بزرگ نخواهی شد،
زیرا با زن صیغه‌ای من همخواب شدی
و به بستر من بی‌احترامی كردی.
5«شمعون و لاوی مانند یكدیگرند.
آنها شمشیرهای خود را برای ظلم بكار می‌برند.
6در گفت‌وگوهای محرمانهٔ آنها شركت نخواهم كرد
و هرگز در محفل آنان نخواهم بود،
زیرا ایشان مردم را در حالت غضب كشتند
و برای سرگرمی خود گاوها را لنگ نمودند.
7لعنت بر خشم آنها، زیرا خشمشان بسیار وحشتناک است.
لعنت بر غضب آنها، چون در حالت غضب بسیار بی‌رحم می‌شوند.
من ایشان را در سرزمین اسرائیل متفرق
و در میان مردمانش پراكنده خواهم كرد.
8«ای یهودا، برادران تو، تو را ستایش خواهند كرد.
بر دشمنان خود غلبه خواهی داشت،
و برادرانت در مقابل تو تعظیم خواهند كرد.
9یهودا، مانند شیری است كه شكار خود را كشته
و به كمینگاه خویش برگشته،
دراز كشیده و خوابیده
و هیچ‌كس جرأت نمی‌كند او را برخیزاند.
10یهودا، عصای سلطنت را نگاه خواهد داشت.
نسل او همیشه فرمانروایی خواهد كرد تا شیلوه بیاید
و همهٔ امّتها از او اطاعت خواهند كرد.
11او كرهٔ خویش را به درخت مو،
و الاغ خود را، به بهترین درخت انگور بسته
و لباسهای خود را در شراب قرمز شسته است.
12چشمانش از شراب قرمزترند،
و دندانهایش از شیر سفیدتر است.
13«زبولون: در كنار دریا زندگی خواهد كرد.
ساحل او بندرگاه كشتیها خواهد شد
و حدود او تا صیدون خواهد رسید.
14«یساكار، یک الاغ قوی است
كه در آغل گوسفندان خوابیده است.
15او دید كه جای استراحت او نیكو
و زمین او دلگشاست.
او پشت خود را برای بار خم كرده
و مجبور شده است که مثل یک غلام كار كند.
16«دان، بر قوم خود مانند یكی از طایفه‌های اسرائیل فرمانروایی خواهد كرد.
17دان مانند ماری در كنار درّه
و مثل افعی در كنار جاده خواهد بود
كه پاشنهٔ اسب را می‌گزد
و سوارش از پشت آن می‌افتد.
18«من منتظر رستگاری از طرف خداوند هستم.
19«گروهی راهزن بر جاد، حمله خواهند كرد،
ولی او برگشته آنها را تعقیب خواهند نمود.
20«محصول زمین اشیر عالی
و غذایش شاهانه خواهد بود.
21«نفتالی آهویی است كه آزاد می‌دود
و آهو برّه‌های قشنگ می‌زاید.
22«یوسف، کرهٔ اسب وحشی در کنار آبها
و الاغ وحشی در كوهساران است.
23دشمنانش وحشیانه به او حمله كردند،
و به سویش تیر انداختند و او را اذیّت كردند.
24امّا كمان او همچنان در قوّت نبرد باقی است
و بازوان او به وسیلهٔ خدای قادر یعقوب
-كه شبان و صخرهٔ اسرائیل است- توانا گردید.
25او خدای پدر توست كه تو را كمک می‌كند.
خدای قادر مطلق تو را بركت می‌دهد.
-بركت از آسمان و از زیر زمین،
بركت بر پستانها و بر رحِمها-
26بركتهای پدرت
كه از بركت كوههای جاودانی
و تپّه‌ها بزرگتر است،
بر سر یوسف خواهد بود
و بر پیشانی او، كه از برادرانش جدا شد.
27«بنیامین، مانند گرگ درّنده است
كه صبح تا شب می‌كشد و پاره می‌كند.»
28اینها دوازده طایفهٔ اسرائیل هستند و این سخنانی بود كه پدرشان در موقع وداع، مناسب حال هریک، به آنها گفت.
وفات یعقوب
29-30سپس یعقوب به پسرانش وصیّت كرده فرمود: «حالا كه من می‌میرم و به اجداد خودم می‌پیوندم، مرا در غاری كه در مزرعهٔ -عفرون حِتّی- در مكفیله در شرق ممری در سرزمین کنعان است، به خاک بسپارید.» ابراهیم، این غار و مزرعهٔ آن را برای آرامگاه از عفرون خریداری كرده بود. 31«این همان جایی است كه ابراهیم و زنش سارا و همچنین اسحاق و زنش ربكا را در آن به خاک سپرده‌اند و من هم لیه را در آنجا دفن كرده‌ام. 32آن غار و مزرعه‌اش از حِتّیان خریداری شده است. مرا در آنجا به خاک بسپارید.»
33وقتی یعقوب وصیّت خود را به پسرانش تمام كرد در رختخواب خود خوابید و مرد و به نزد اجداد خود رفت.
50
1یوسف بر روی پدرش افتاده گریه می‌كرد و صورت او را می‌بوسید. 2سپس به پزشكان مخصوص خود دستور داد تا جنازهٔ پدرش را مومیایی كنند. 3مومیایی كردن آن مطابق مراسم آن زمان، چهل روز طول كشید و مصریان مدّت هفتاد روز برای او عزا گرفتند.
4وقتی روزهای عزا تمام شد، یوسف به درباریان فرعون گفت: «لطفاً پیغام مرا به فرعون برسانید و بگویید، 5پدرم در موقع فوت خود مرا قسم داده است كه بدن او را در سرزمین کنعان در قبری كه قبلاً تهیّه كرده است، به خاک بسپارم. پس خواهش می‌كنم اجازه بفرمایید بروم و بدن پدرم را به خاک بسپارم و بازگردم.»
6فرعون گفت: «برو و همان طوری که به پدرت قول داده‌ای جنازهٔ او را به خاک بسپار.»
7پس یوسف رفت تا پدرش را دفن كند و تمام درباریان فرعون و همهٔ بزرگان و رهبران مصر، با یوسف رفتند. 8خانوادهٔ یوسف، برادرانش و تمام کسانیکه اهل خانهٔ پدرش بودند، همه با او رفتند. فقط بچّه‌های كوچک و گلّه‌ها و رمه‌ها در منطقهٔ جوشن باقی ماندند. 9ارّابه‌‌سوارها و اسب سواران نیز همراه یوسف رفتند. آنها عدّهٔ بسیار زیادی بودند.
10وقتی آنها به خرمنگاه اطاد كه در شرق اردن است رسیدند، گریه و زاری سختی كردند و مدّت هفت روز برای پدر خود مراسم عزاداری برپا كردند. 11وقتی مردم كنعان دیدند كه این مردم در اطاد مراسم عزاداری برپا كرده‌اند، گفتند: «مصریان چه عزای بزرگی گرفته‌اند.» به همین دلیل است كه آن محل «ایل‌مصرایم» نامیده شد.
12بنابراین پسران یعقوب، همان‌طور كه او به آنها دستور داده بود، عمل كردند. 13آنها جنازهٔ او را به كنعان بردند و در آرامگاه مكفیله-در شمال ممری در مزرعه‌ای كه ابراهیم از عفرون حِتّی برای آرامگاه خریده بود- به خاک سپردند. 14وقتی یوسف جنازهٔ پدرش را به خاک سپرد، با برادرانش و همهٔ کسانیکه برای مراسم تدفین با او آمده بودند، به مصر برگشت.
یوسف دوباره برادرانش را مطمئن می‌سازد
15برادران یوسف، بعد از مرگ پدرشان گفتند: «مبادا یوسف هنوز نسبت به ما كینه داشته باشد و بخواهد به‌خاطر بدیهایی كه به او كرده‌ایم، ما را به مكافات کارهای خودمان برساند!» 16پس برای یوسف پیغام فرستادند كه: «پدرمان قبل از اینکه بمیرد، 17به ما گفت: 'از تو خواهش كنیم كه گناه برادرانت را ببخشی، زیرا آنها با تو بد رفتاری كردند.' حالا از تو تقاضا می‌كنیم، خطایی را كه ما غلامان خدای پدرت به تو كرده‌ایم ببخشی.» یوسف وقتی این پیغام را شنید، گریه کرد.
18سپس برادران او خودشان آمدند و در مقابل یوسف تعظیم كردند و گفتند: «ما اینجا مانند غلامان تو، در برابر تو هستیم.»
19ولی یوسف به آنها گفت: «نترسید. من نمی‌توانم خودم را جای خدا بگذارم. 20شما برای من نقشهٔ بد كشیدید ولی خدا، آن را خیّریت گردانید تا چنانكه امروز می‌بینید، جان عدّهٔ زیادی را حفظ كند. 21دیگر دلیلی ندارد كه بترسید. من از شما و فرزندان شما مواظبت خواهم كرد.» پس یوسف حرفهای دلگرم كننده به آنها گفت و دوباره آنها را مطمئن ساخت.
وفات یوسف
22یوسف به اتّفاق خانوادهٔ پدرش به زندگی در مصر ادامه داد و هنگامی كه فوت كرد صد و ده سال داشت. 23یوسف، فرزندان افرایم و نوه‌های او را هم دید. او همچنین تا زمان تولّد فرزندان ماخیر، پسر منسی هم زنده بود. 24او به برادرانش گفت: «من در حال مرگ هستم. امّا به طور یقین خدا از شما مواظبت خواهد كرد و شما را از این زمین به سرزمینی كه به ابراهیم و اسحاق و یعقوب وعده داده است، خواهد برد.» 25سپس یوسف از آنها خواست تا قسم بخورند و قول بدهند كه وقتی خدا آنها را به آن سرزمین می‌برد، آنها جنازهٔ او را با خودشان ببرند. 26یوسف در سن صد و ده سالگی در مصر وفات یافت. آنها جنازهٔ او را مومیایی كردند و در تابوت گذاشتند.
© 2007 United Bible Societies
فصل بعدی
كتاب مقدس مسیحیان شامل ۶۶ كتاب می‌باشد كه در یك جلد جمع آوری شده است و مجموعاً كتاب مقدس خوانده می‌شود.
كتاب مقدس دارای دو قسمت بنام عهد عتیق و عهد جدید می‌باشد.
برای خواندن کتاب دیگری از کتاب مقدس، یک کتاب را از لیست انتخاب کنید.